Page Text
________________
তত্ত্বাৰ্থসূত্রম্
षड विधोऽवधिः॥१२॥ टीका। पडिति । अत्रावधिशान यत् प्रागुक्त तत् षटप्रकार भेदेन भिन्न भवति। सूत्र षट्संख्याभिनिर्देशाद अवधिज्ञानस्य षड भेदा भवन्ति। तद्यथा आनुगामिकम , अनानुगामिकम , वर्द्ध मानकम , हीयमानकम , अनवस्थितम् , अवस्थितश्चेति । एतेषां व्याख्यान "क्षयोपशमनिमित्तः षड विकल्पः शेषाणाम" इति द्वाविंशतिसूतं तद् भाष्येचास्ति। अस्मिन्नपि तदेवोक्तम् । ये च सर्वे क्षयोपशमनिमित्तान् भवन्ति। भवप्रत्ययोऽवधिज्ञानौं यच्च देवानां नारकाणां च स्यादिति। तच्च क्षयोपशमौ विना न भवेदिति। अयं षड भेदः तस्यान्तर्भूतः। अतोऽत तस्मात पृथग् रूपेण ग्रहण नस्यात् । अन्यद् वृत्तौ भाष्येचास्ति ॥१२॥
| সব্যাখ্যানুবাদ। এই সূত্রে অবধিজ্ঞানকে ছয় ভাগে বিভক্ত করা হইয়াছে। অনুগামী, অননুগামী, বর্ধমান, হীয়মান, অবস্থিত, অনবস্থিত এই ছয় সংজ্ঞায় সংজ্ঞিত। এই সমুদায়ের কারণ ক্ষয়েপশম জানিবে, ভব প্রত্যয়-অবধি জ্ঞান নারক ও দেবগণের হইবে। ভব প্রত্যয় অর্থাৎ ভবহেতুক, ভব নিমিত্তক অর্থ। এই ছয় প্রকার ভেদের মধ্যে ভব প্রত্যয় ও অন্তর্গত। অতএব সূত্রকার পৃথক্রূপে গ্রহণ করেন নাই। স ভাষ্য উমাস্বাতিসূত্রের ২২। ২ সূত্রেরভাষ্যে विनय यार। बना रहेगा परे १८ख उशिरे कशित रोगास जानि८२ ।। २ ।।
द्विविधोमनः पर्यायः॥१३॥ टीका। द्विविध इति। अत्र मनः पर्यायः प्रागुक्तो द्विविधो विधा भिन्नः स्यात् । द्विविधेतिकथनान्मनः पर्यायस्य ऋजुमति-विपुलमति भेदेन द्वैविध्य भवति। पूर्व अवधिज्ञानमुक्तमेतहि मनःपर्याय उच्यते। सभाष्यसूत्रेतु "ऋजुविमलमतिः मनःपर्यायः' इति वर्तते। ऋजुमतिविमलमत्याख्यं ज्ञानमित्यर्थः । अन्यत् सर्वार्थसिद्धौ भाष्येचास्ति ॥१३॥
সব্যাখ্যানুবাদ। মনঃপর্যায় জ্ঞান দুই ভাগে বিভক্ত, ঋজুমতি ও বিমলমতি। ঋজুমতি মনঃপর্যায় জ্ঞান হইতে বিমলমতি মনঃপর্যায় জ্ঞান বিশুদ্ধতর বা শ্রেষ্ঠ। সভায্য সূত্রে এই দুই জ্ঞানের বিষয় স্পষ্টরূপে কথিত হইয়াছে ॥১৩||
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004069 |
| Book Title | Tattvartha Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ishvarchandra Shastri |
| Publisher | Ishvarchandra Shastri |
| Publication Year | |
| Total Pages | 94 |
| Language | Bengali |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 8 MB |