SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 72
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ नैष्ठिकाचार ४१ (अनुष्टुप्) मन्दोदयात्सुमन्दाद्वा योऽप्रत्याख्यानकर्मणः। पञ्चविंशतिदोषान् हि सम्यक्त्वमूलनाशकान् ।।१७।। त्यक्त्वा कुव्यसनं निन्द्यं यथाशक्ति च पातकम् । अष्टमूलगुणान् भक्त्या गृहीत्वा सौख्यदान् सदा ।।१८।। द्वित्रयादिप्रतिमां युक्त्या गृहीतुं स्वपदं मुदा । यतते स्वरसं पातुं स कौ दार्शनिकः सुधीः ।।१९।। मन्दोदयादित्यादिः- दर्शनमोहनीयकर्मणोऽनन्तानुबन्धिचतुष्कस्योपशमात्क्षयात्क्षयोपशमाद्वा जीवानां सम्यक्त्वस्योत्पत्तिर्भवति। केवलं सम्यक्त्वमाप्तवाञ्जीवो न संयमभूमिसमारोहकोऽतएव सोऽसंयमसम्यग्दृष्टिरिति चोच्यते। यदा खलु तस्यैव प्राणिनोऽप्रत्याख्यानकषायचतुष्कस्य मन्दोदयो भवति तदा तत्कर्मणो विशेषमन्दावस्थायां स सम्यग्दर्शनस्य मूलतो विनाशकान् पञ्चविंशतिसंख्यकान् (शङ्का-कांक्षा-विचिकित्सा-मूढदृष्टि-अनुपगूहन-अवात्सल्य-अस्थिरीकरण-अप्रभावना इति दोषाष्टकं, ज्ञान-पूजा-कुल- जाति-बल-सम्पत्ति-तपस्या-शारीरिकसौन्दर्यविषयकं मदाष्टकं, कुदेव-कुशास्त्रकुगुरुत्रयं तत्तदाराधकत्रयं च मिलित्वा षडनायतनानि, लोकमूढ़ता-देवमूढ़ता-गुरुमूढ़ता इति मूढ़तात्रयं इति सर्वान संगृहीतान् पञ्चविंशतिदोषान्) परित्यज्य, तथा लोके शास्त्रे च निन्द्यं निन्दास्पदीभूतव्यसनसप्तकं द्यूतम्, मांसभक्षणम्, मद्यपानम्, वेश्यागमनम्, परस्त्रीवांच्छनम्, चौर्यम्, आखेटकम्, अपि त्यक्त्वा। देशतः हिंसा, असत्यम्, स्तेयम्, कुशीलम्, परिग्रहश्चेति पापपञ्चकं च शक्त्यनुकूलं त्वक्त्वा श्रद्धापूर्वकं कल्याणकारकान् मद्य-मांस-मधु-पिप्पल-प्लक्ष-न्यग्रोधउदुम्बरत्यागस्वरूपान् अष्टमूलगुणान् गृहीत्वा धृत्वा यो द्वितीयतृतीयादिप्रतिमाव्रतं गृहीतुं प्रयत्नशीलः साकांक्षाश्च भवति स किल प्रथमप्रतिमाराधको भवति। स एव “दार्शनिकः” इति शास्त्रे लोके च गीयते। स बुद्धिमान दार्शनिकस्सदा स्वपदं मुक्तिस्वरूपं प्राप्तुं स्वरसं स्वात्मानन्दोत्थं स्वानुभवरूपं रसं च पातुमास्वादयितुमपि प्रयतते ।१७/१८/१९) मोहनीयकर्म दर्शनमोह और चारित्रमोह के भेद से दो प्रकार का है। दर्शनमोह की तीन प्रकृतियाँ और चारित्रमोह की २५ कुल २८ प्रकृतियाँ हैं। इनमें से दर्शनमोहनीय की ३ तथा अनन्तानुबन्धी की ४ कुल सात प्रकृतियाँ सम्यग्दर्शन का घात करती हैं। जब इनका उपशम, क्षय या क्षयोपशम होता है तभी जीव को सम्यग्दर्शन की प्राप्ति होती है। यहाँ अनन्तानुबन्धी चार के उपशम और क्षयोपशम से उनका अनुदय लेना चाहिये, क्योंकि उपशम सम्यग्दृष्टि और क्षयोपशम सम्यग्दृष्टि के अनन्तानुबन्धी चार का यदि सत्त्व होता है तो वहाँ उनका उदय नहीं होता ऐसा नियम है। फिर भी ऐसे जीव के सम्यक्त्व के दोष अप्रत्याख्यानावरण चार के अत्यंत मंद होने से दूर होते हैं। वह सम्यक्त्व Jain Education International For Personal & Private Use Only www.jainelibrary.org
SR No.004002
Book TitleShravak Dharm Pradip
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJaganmohanlal Shastri
PublisherGaneshprasad Varni Digambar Jain Sansthan
Publication Year1997
Total Pages352
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size6 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy