SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 422
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ 392 लोभ के प्रकार की चर्चा के साथ-साथ लोभ के चार प्रतिष्ठान भी स्थानांगसूत्र में बताए गए हैं - 1. आत्म-प्रतिष्ठित। 2. पर-प्रतिष्ठित। 3. तदुभय-प्रतिष्ठित। 4. अप्रतिष्ठित। यह चारों प्रकार का लोभ नारकों से लेकर वैमानिक देवों तक के सभी जीवों में होता है। 1. आत्म-प्रतिष्ठित स्व-निमित्त – जिस लोभोत्पत्ति में कारण स्वयं ही हो, जैसे- लाटरी का टिकट स्वयं ने खरीदा और लाटरी खुली ही नहीं, इस कारण दूसरी बार सफलता पाने के लालच में और टिकट खरीदना और लोभ की भावनाओं का बढ़ना आत्मप्रतिष्ठित-लोभ है। 2. पर-प्रतिष्ठित {पर-निमित्त} - दूसरों के निमित्त होने पर अपने धन का व्यय नहीं करना। स्वयं के लिए खर्च करना पर, दूसरों पर एक टका भी खर्च नहीं करना पर-प्रतिष्ठित लोभ है, जैसे -मित्रों के साथ होटल में गए, भोजन किया पर पैसों का भुगतान स्वयं नहीं किया, बिल का भुगतान अन्य से करवाना पर-प्रतिष्ठित लोभ के अन्तर्गत आता है। 3. तदुभय-प्रतिष्ठित - जिस लोभ के कारण स्व तथा पर -दोनों हों, जैसे –यात्रा का आनन्द लेने के लिए मित्रों सहित प्रोग्राम बनाना और उसे तीर्थयात्रा का नाम देकर उसका भुगतान अन्य व्यक्तियों या संस्थाओं से करवाना। 44 चउपत्तिद्विते लोभे पण्णते, तं जहा - आपपतिहिते, परपत्तिहिते, तदुभयपतिहिते, अपतिट्ठिते एवं णेरइयाणं जाव वेमाणियाणं। -स्थानांगसूत्र 4/79 Jain Education International For Personal & Private Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003971
Book TitleJain Darshan ki Sangna ki Avdharna ka Samikshatmak Adhyayan
Original Sutra AuthorN/A
AuthorPramuditashreeji
PublisherPramuditashreeji
Publication Year2011
Total Pages609
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy