________________
॥४९॥ अंगुलमाबलिआणं भागमसंखिज दोमु संखिजा। अंगुलमावलिश्रतो आवलिआ अंगुलपृहुत्तं ॥५०॥ हत्यंमि मुहुर्ततो दिवसंतो माउअंमि बोसो। जोयण दिवसबहुत्तं पक्खंतो पन्नवीसाओ॥२१॥ भरहंमि अदमासो जंबुद्दीबंमि साहिओ मासो। वासं च मणुअलोए वासपुहुतं च रुअगंमि ॥५२॥ संखिजमि उकाले दीवसमुद्दाऽवि हुंति संखिज्जा। कालंमि असंखिज्जे दीवसमुद्दा उ भइअवा ॥५३॥ काले चउण्ह वुड्ढी कालो भइअत्रु खित्तबुड्डीए। वुड्ढीए दफ्जव भइअवा खित्तकाला उ ॥५४॥ सुहुमो व होइ कालो तत्तो सुहुमयस्य हवइ खितं । अंगुलसेढीमित्ते ओसप्पिणिओ असंखिज्जा ॥५५॥ सेत वड्ढमाणयं ओहिनाणं । १२॥ से किं तं हीयमाणयं ओहिना१,२ अप्पसस्थेहिं अज्झवसाणट्ठाणेहिं बहमाणस्स संकिलिस्समाणस्स संकिलिस्समाणचरित्तस्स सवओ समंता ओही परिहायइ, सेत्तं हीयमाणयं ओहिनाणं । १३। से किं तं पडिवाइओहिनाणं?,२ जहष्णेणं अंगुलस्स असं खिज्जइभार्ग वा संखिजभागं वा वालगं वा वालग्गपुहुत्तं वा लिक्खं या लिक्वपुहत्तं वा जूअं वा जूयपुहुत्तं वा जवं वा जवपुहुत्तं वा अंगुलं वा अंगुलपुहुत्तं वा पायं वा पायपुहुतं वा विहवीं वा बिहत्थिपुर्तं वा रयणि वा स्यणिपुहुतं वा कुञ्छि वा कुच्छिपुहुत्तं वा धणुं वा धणुपुहुतं वा गाउअंवा गाउपहुत्तं पा जोअणं वा जोअणहत्तं वा जोअणसयं वा जोयणसयपुहृतं वा जोयणसहस्सं वा जोयणसहस्सहुत्तं वा जोअणलक्खं वा जोशणलक्खपुहुत्तं वा जोयणकोडिंवा जोयणकोडिपहुर्त वा संखेजाणि या असंखेजाणि वा जोयणसहस्साई उकोसेणं लोग या पासित्ताणं पडिवइज्जा, सेत्तं पडिवाइओहिनाणं । १४। से कितं अपडिवाइओहिनाणं,२ जेणं अल्लोगस्स एगमवि आगासपएसं जाणइ पासइ, तेण परं अपडिवाइओहिनाणं, सेत्तं अपडिवाइओहिनाणं । १५॥ तं समासओ चउचिहं पण्णतं, जहा-दवओ खित्तओ कालो भावओ, तत्थ दाओ णं ओहिनाणी जहन्नेणं अणंताई रूविदवाई जाणइ पासइ उकोसेर्ण सबाई रूविदचाई जाणइ पासइ. खित्तो णं ओहिनाणी जहन्नेणं अंगुलस्स असंखिजइभागं जाणइ पासइ उक्कोसेणं असंखिजाई अलोगे योगप्पमाणमित्ताई खंडाई जाणइ पासइ, कालओ णं ओहिनाणी जहन्नेणं आवलिआए असंखिजइभार्ग जाणइ पासइ उकोसेणं असंखिजाओ उस्सप्पिणीओसप्पिणीजो अईयमणागयं च कालं जाणइ पासइ, भावजीणं ओहिनाणी जहन्नणवि अणते भा उक्कोसेणवि अणते भावे जाणइ पासइ, सवभावाणमणतभागं जाणइ पासइ ।१६। 'ओही भवपञ्चइओ गुणपच्चइओ य वण्णिओ दुविहो । तस्स य बहु विगप्पा दवे खित्ते यकाले य ॥५६॥ नेरइय देव तिथंकरा य ओहिस्सऽबाहिरा हुंति।पासंति सबओखलु सेसा देसेण पासंति॥५आसेतं ओहिनाणपञ्चक्वं । से किंतं मणपजवनाणं?, मणपजवनाणे ण भंते ! किंमणुस्साण अमणुस्साणं उप्पजइ?, गोअमा! मणुस्साणं, नो अमणुस्साणं, जइ मणुस्साणं किं समुच्छिममणुस्साणं गम्भवतिअमणुस्साणं ?, गोअमा! नो समुच्छिममणुस्साणं, गम्भवक्कतिअमणुस्साणं, जइ गम्भवक्कंतियमणुस्साणं किं कम्मभूमिअ. अकम्मभूमिय. अंतरदीवगगम्भवक्कतिअमणुस्साणं १, गोअमा! कम्मभूमिअग० नो अकम्मभूमिजग० नो अंतरदीवगग०, जइ कम्मभूमिअगम्भवक्कतिअमणुस्साणं किं संखिज्जवासाउय. असंखिजवासाउअ०?, गोअमा ! संखेजवासाउअनो असंखेजवासाउअ०, जइ संखेजवासाउय० किं पजत्तगसंखेजवासाउअ० अपजत्तगसंखेजवासाउअ.?, गोअमा! पज्जनगसंखेजबासाउअ० नो अपजत्तगसं. खेजवासाउअ०, जइ पजत्तगसंखिजवासाउन० किं सम्मदिदिपजत्तगसंखेजवासाउअ० मिच्छादिडिपज्जत्तगसंखिज्जवासाउअ० सम्ममिच्छादिटिपजनगसंखिजवासाउi०?, गोयमा ! सम्महिट्रिपज्जत्नग संखिजवासाउन० नो मिच्छादिटिपजत्नगसंखिजवासाउय० नो सम्ममिच्छादिवि०, जइ सम्मद्दिटिपजत्तगसंखिज० किं संजयसम्महिट्टिफ्जत्तग० असंजयसम्मदिदि- संजयासंजयसम्मदिट्टि०?, गोयमा! संजयसम्मदिहि नो असंजयसम्महिहि नो संजयासंजयसम्मदिट्टि०, जइ संजयसम्महिट्ठिपजत्तगसंखिजचासाउय० किं पमत्तसंजयसम्मदिढि० अपमनसंजयसम्महिटिपजत्नग०१, गोयमा ! अपमनसंजय० नो पमत्तसंजय०, जइ अपमत्तसंजयसम्मदिदि० किं इइडीपत्तअपमत्तसंजय० अणिड्ढीपत्तअपमत्तसंजय०?, गोमा ! इड्ढित्तअपमनसंजय० नो अणिड्ढीपत्नअपमत्तसंजयसम्मदिद्विपज्जनगसंसजवासाउअकम्मभूमिअगम्भवकंतिअमणुस्साणं मणपजवनाणं समुप्पजइ।१७।तं च दुविहं पं० त०- उजुमई य विउलमई य,तं समासओ चउविहं पन्न, तंजहा-दवओ खिनओ कालओ भावओ, नन्थ दवओ णं उज्जुमई णं अर्णते अर्णतपएसिए खंधे जाणइ पासइ, ते चेव विउलमई अम्भहियतराए विउलतराए विसुद्धतराए वितिमिस्तराए जाणइ पासइ, खेतओ णं उन्नुमई जहन्ने] अंगुलस्स असंखेजयभार्ग उकोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए उवरिमहडिल्ले खुइडागपयरे उड़े जाव जोइसस्स उवरिमतले तिरियं जाव अंतोमणुस्सखिने अइढाइजेसु दीवसमुद्देसु पन्नरस कम्मभूमिसुनीसाए अकम्मभूमिसु छप्पन्नाए अंतरदीवगेसु सन्निपंचेंदिआणं पजत्तयाणं मणोगए भावे जाणइ पासइ, तं चेव विउलमई अड्ढाइजेहिमंगुलेहिं अन्भहिअतरं विउलनरं विसुद्धतरे विनिमिरतरागं खेनं जाणइ पासइ, कालओ णं उजुमई जहन्नेणं पलिओवमस्स असंखिजइभार्ग उकोसेणवि पलिओवमस्स असंखिजइभागं अतीयमणागयं वा कालं जाणइ पासइ, नं चेत्र विउलमई अमहियतरागं विमुदतरागं चितिमिस्तरागं जाणइ पासइ, भावओ णं उजुमई अर्णते भावे जाणइ पासइ सवभावाणं अणंतभागं जाणइ पासइ, तं चेव विउलमई अम्भाहियतरामं विउन्सनरागं विसुद्धनरागं विनिमिस्नरागं जाणइ पासइ 'मणपनवनाणं पुण जणमणपरिचितिअत्थपागडणं। माणुसखित्तनिवदं गुणपबाइ चरित्तवजओ ॥५८॥ सेतं मणपजवनाणं ।१८। से कितं केवलनाणं२ दुविहं पन्नत्तं, नंजहा-भवत्थकेवलनाणं (३२५) १३०० नन्दीसूत्र -
मुनि दीपरनसागर