Page Text
________________
३०३
सू० २।१२] कवलाहारविचारः
अथाऽसातवेदनीयोदयात्तत्र तत्सिद्धिः, न; सामर्थ्यवैकल्यात् तस्य । अविकलसामर्थ्य ह्यसातादिवेदनीयं स्वकार्यकारि, सामर्थ्यवैकल्यं च मोहनीयकर्मणो विनाशात्सुप्रसिद्धम् । यथैव हि पतिते सैन्यनायकेऽसामर्थ्य सैन्यस्य तथा मोहनीयकर्मणि नष्टे भगवत्यसामर्थ्यमघातिकर्मणाम् । यथा च मन्त्रेण निर्विषीकरणे कृते मन्त्रि-५ णोपभुज्यमानमपि विषं न दाहमूर्छादिकं कर्तुं समर्थम् , तथा असातादिवेदनीयं विद्यमानोदयमप्यसति मोहनीये निःसामर्थ्यत्वान्न क्षुद्दुःखकरणे प्रभु सामग्रीतः कार्योत्पत्तिप्रसिद्धेः। - मोहनीयाभावश्च प्रसिद्धो भगवतः, तीव्रतरशुक्लध्यानानल निर्दग्धघनघातिकमन्धनत्वात् । यदि च तद्भावेपि तदुदयः स्वकार्य-१० कारी स्यात् ; तर्हि परघातकर्मोदयात्परान् यष्ट्यादिभिस्ताडयेत् स एव वा परैस्ताड्येत । परघातोदयोपि हि संयतानामहदवसोनानामस्ति। अथ परमकारुणिकत्वात्तदुदयेपि न परास्ताडयति उपसर्गाभावाच न च तैस्ताड्यते; तहनन्तसुखवीर्यत्वाद्वाधाविरहाञ्चासातादिवेदनीयोदये सत्यपि भोजनादिकं न कुर्यात् । मोह-१५ कार्यत्वाच्च करुणायाः कथं तत्क्षये परमकारुणिकत्वं तस्य स्यात् ?
किञ्च, कर्मणां यधुदयो निरपेक्षः कार्यमुत्पादयति; तर्हि त्रिवेदानां कषायाणां वा प्रमत्तादिषूदयोस्तीति मैथुनं भ्रकुट्यादिकं च स्यात् । ततश्च मनसः संक्षोभात्कथं शुक्लध्यानाप्तिः क्षपकश्रेण्यारोहणं वा? तदभावाच्च कथं कर्मक्षपणादि घटेत ? २०
नन्वेवं नामाद्युदयोपि तत्र स्वकार्यकारी न स्यात् ; इत्यप्यसङ्गतम् ; शुभप्रकृतीनां तत्राप्रतिबद्धत्वेन स्वकार्यकारित्वसम्भवात् । यथा हि बलवता राज्ञा स्वमार्गानुसारिणा लब्धे देशे दुष्टा जीवन्तोपि न खदुष्टाचरणस्य विधातारः सुजनास्त्वप्रतिहततया वकायस्य विधातारस्तथा प्रकृतमपि । कथं पुनरशुभप्रकृतीनामेवाहति २५ प्रतिबद्धं सामर्थ्यम् न पुनः शुभप्रकृतीनामिति चेत् ; उच्यतेअशुभप्रकृतीनामर्हन्नऽनुभागं घातयति न तु शुभानाम् , यतो गुणघातिनां दण्डो नाऽदोषाणाम् । यदि च प्रतिबद्धसामर्थ्यमप्यसातादिवेदनीयं स्वकार्यकारि स्यात् तर्हि दण्डकवाटप्रतरादिविधानं भगवतो व्यर्थम् । तद्धि यदा न्यूनमायुर्वेदनीयादिकमधिक-३० स्थितिकं भवति तदाऽनेन कर्मणां समस्थित्यर्थ विधीयते । न चाधिकस्थितिकत्वेन फलदानसमर्थ कर्म उपायशतेनाप्यन्यथा
१ इति चेन्न । २ केवलिगुणस्थानान्तानाम् । ३ उदितस्य कर्मणः स्वकार्यकारिस्वाभावप्रकारेण । ४ दुष्टनिग्रहशिष्टपालनकारिणा। ५ शुभाशुभकर्म । ६ शक्तिम् ।
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003838 |
| Book Title | Pramey Kamal Marttand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendrakumar Shastri |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 920 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |