Page Text
________________
२६४
प्रमेयकमलमार्तण्डे [२. प्रत्यक्षपरिक वत् । तथाहि असर्वशत्वं सर्वज्ञत्वादन्यत्पर्युदासवृत्त्या किञ्चिन्शत्वमभिधीयते । न च तत्तरतमभावाद्वचनस्य तथाभावो दृश्यते तद्विप्रकृष्टमत्यल्पज्ञानेषु कृम्यादिषु, न च तत्र वचनप्रवृत्तेः प्रकर्षों दृश्यते । अथ प्रसज्यप्रतिषेधवृत्त्या सर्वज्ञत्वाभावोऽसर्वज्ञत्वं ५तत्कार्य वचनम्, तर्हि ज्ञानरहिते मृतशरीरादौ तस्योपलम्भप्र. सङ्गो ज्ञानातिशयवत्सु चाखिलशास्त्रव्याख्यातृषु वचनातिशयो. पलम्भो न स्यात् । न चैवम् , ततो ज्ञानप्रकर्षतरतमाद्यनुविधानदर्शनात्तस्य तत्कार्यता सातिशयतक्षादिकारणधर्मानुविधायिः प्रासादादिकार्यविशेषवत् । तन्नानुमानात्तदभावसिद्धिः। १० नाप्यागमात् , स हि तत्प्रणीतः, अन्यप्रणीतः, अपौरुषेयो वा
तदभावसाधकः स्यात् ? तत्र यद्यागमप्रणेता सकलं सकलशविकलं साक्षात्प्रतिपद्यते युक्तोसौ तंत्र प्रमाणम् , किन्तु विद्यमानोपि न प्रकृतार्थोपयोगी, तथा प्रतिपद्यमानस्य तस्यैवाशेषज्ञ
त्वात् । न प्रतिपद्यते चेत्, तर्हि रथ्यापुरुषप्रणीतागमवन्नासौ १५तंत्र प्रमाणम् । न ह्यविदितार्थस्वरूपस्य प्रणेतुः प्रमाणभूतागम
प्रणयनं नामातिप्रंसङ्गात् । द्वितीयविकल्पेप्येतदेव वक्तव्यम् । __ अपौरुषेयोप्यागमो जैमिन्यादिभ्यो यदि सर्वत्र सर्वदा सर्वज्ञाभावं प्रतिपादयेत्तर्हि सर्वस्मै प्रतिपादयेत् केनचित् सह
प्रत्यासत्तिविप्रकर्षविरहात् । तथा च२० "विश्वतश्चक्षुरुत विश्वतो मुखो विश्वतो बाहुरुत विश्वतः पात् ।" [श्वेताश्वत० ३।३]
सं वेत्ति विश्वं न हि तस्य वेत्ता तमाहुरय्यं पुरुषं महान्तम् ।” [श्वेताश्वत० ३३१९] "हिरण्यगर्भ" [ऋग्वेद अष्ट०८ मं० १० सू० १२१ ] प्रकृत्य "सर्वज्ञः” इत्यादौ न न कस्यचिद्वि२५ प्रतिपत्तिः स्यात्-'किमनेने सर्वज्ञः प्रतिपाद्यते कर्मविशेषो
वा स्तूयते' इति । न खलु प्रदीपप्रकाशिते घटादौ कस्यचिद्विप्रतिपत्तिः–'किमयं घटः पटो वा' इति । न च खरू
१ यदि । २ सर्वथा ज्ञानाभावः । ३ ज्ञानातिशय । ४ यसः । ५ सातिशयत्व । ६ सर्वसकलज्ञविकलत्वे । ७ सर्वज्ञाभावलक्षणेऽथें । ८ सर्वज्ञाभावे। ९ रथ्यापुरुषस्य प्रमाणभूतागमप्रणेतृत्वं स्यात् । १० मीमांसकेन नैयायिकादिना च। ११ प्रस्तुत्य । १२ वेदवाक्येन। १३ यागलक्षणः।
.. 1 ‘सम्बाहुभ्यां धमति सम्पतत्रैः द्यावाभूमी जनयन् देव एकः' इत्युत्तरार्द्धम् ।
2 'अपाणिपादो जवनो ग्रहीता पश्यत्यचक्षुः स शृणोत्यकर्णः' इति पूर्वार्द्धम् ।
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003838 |
| Book Title | Pramey Kamal Marttand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendrakumar Shastri |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 920 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |