________________
१ए। राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस-(४३)-मा. नुषं वा एटले मनुष्यसंबंधि, अथवा (तिरिकजोणियं वा के०) तैर्यग्योनिकं वा एटले तिर्यग्योनिसंबंधि (मेहणं के०) मैथुनं एटले मैथुनने ( नेव सेविका के० ) नैव सेवे, एटले पोते नहींज सेवं, तथा (अन्नेहिं के० ) अन्यैः एटले बीजापासे ( मेहुणं के० ) मैथुनं एटले पूर्वोक्त मैथुनप्रत्ये ( नेव सेवा विद्या के०) नैव सेवयामि एटले सेवन करावीश नहीं. तथा ( मेहुणं के०) मैथुनं एटले मैथुनप्रत्ये (सेवंते वि अन्ने के० ) सेवमानानन्यान् एटले सेवन करनारा बीजाप्रत्ये पण (न समणुजाणामि के०) न समनुजानामि एटले अनुमोदन थापुं नहीं. 'जावङीवाए' इत्यादिकनो अर्थ पूर्ववत् जाणवो. तेमां एटलुं विशेष बे, जे मैथुन चार प्रकारनुं बे. एक अव्यथी मैथुन ते दिव्यादि संबंधि जाणवू. बीजु देवथी मैथुन त्रण लोक माहेला प्रदेशविषे जाणवू. त्रीजुं कालथी मैथुन ते रात्र्यादिकनेविषे जाणवू. चोथु जावथी मैथुन ते रागद्वेषादिकें करी जाणवं. ए मैथुनविरमणरूप चोथु महाव्रत कह्यु.॥४॥
(दीपिका.) उक्तं तृतीयं व्रतमधुना चतुर्थं व्रतमाह । श्रथ अपरस्मिन् चतुर्थे हे नदन्त महावते मैथुनाहिरमणं, सर्वं हे जदन्त मैथुनं प्रत्याख्यामि । तद्यथा । मैथुनं त्रेधा दैवं वा, मानुषं वा, तैर्यग्योनं वा । तत्र देवानामिदं देवं देवदेवीसंबन्धि १ एवं मानुषं २ तैर्यग्योनिकं च ३ ज्ञातव्यम् । न खयं मैथुनं सेवे । नच अन्यैः मैथुनं सेवयामि । नैव मैथुनं सेवमानान् अन्यान् समनुजानामि इति । यावजीवमित्यादि व्याख्यानं पूर्ववत् ॥४॥
(टीका.) उक्तं तृतीयं महाव्रतम् । इदानी चतुर्थमाह । श्रहावरे इत्यादि । श्रथापरस्मिश्चतुर्थे महाव्रते मैथुनाछिरमणं सर्व नदन्त मैथुनं प्रत्याख्यामीति पूर्ववत् । तद्यथा दैवं वा मानुषं वा तैर्यग्योनं वा । अनेन अव्यपरिग्रहः । देवीनामिदं दैवम् । अप्सरोऽमरसंबन्धी तिनावः।एतच्च रूपेषु वा रूपसहगतेषु वा अव्येषु नवति । तत्र रूपाणि निर्जीवानि प्रतिमारूपाण्युच्यन्ते । रूपसहगतानि तु सजीवानि । नूषणविकलानि वा रूपाणि, भूषणसहितानि तु रूपसहगतानि । एवं मानुषं तैर्यग्योनं च वेदितव्यमिति । णेव सयं मेहुणं सेविद्या । नैव स्वयं मैथुनं सेवे । नैवान्यमैथुनं सेवयामि । मैथुनं सेवमानानप्यन्यान्न समनुजानामि । इत्येतद्यावजीवमित्यादि च नावार्थमधिकृत्य पूर्ववत् । विशेषस्त्वयम् । मैथुनं चतुर्विधम् । अव्यतः क्षेत्रतः कालतो नावतश्च । अव्यतो दिव्यादौ । क्षेत्रतस्त्रिषु लोकेषु । कालतो रात्र्यादौ । जावतो रागद्वेषाच्याम् । दोसेणमिमीए वयं मुंजेमि त्ति । दोसुप्तवं रागेण हो । अव्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org