________________
४१०
सूत्रकृतांग सूत्र विप्पमुच्चमाणा सव्वे तसकायंसि उववज्जंति, तेसि च णं तसकायंसि उव. वन्नाणं ठाणमेयं अघत्तं, ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरट्टिइया, ते बहुयरगा पाणा जेहि समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते अप्पयरणा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अप्पच्चक्खायं भवइ, से महया तसकायाओ उवसंतस्स उठ्ठियस्स पडिविरयस्स जन्न तुब्भे वा अन्नो वा एवं वदह–णत्थि णं से केइ परियाए जंसि समणोवासगस्स एगपाणाइवायविरए वि दंडे णिखित्ते, अयंपि भेदे से णो णेयाउए भवइ ॥ सू० ७७ ॥
संस्कृत छाया सवादमूदकः पेढालपुत्रो भगवन्तं गौतममेवमवादीत् -आयुष्मन् गौतम ! नास्ति खलु स कोऽपि पर्यायो यस्मिन् श्रमणोपासकस्य एक प्राणातिपातविरतेरपि दण्ड: निक्षिप्तः । तत् कस्य हेतो: ? सांसारिकाः खलु प्राणाः स्थावरा अपि प्राणाः त्रसत्वाय प्रत्यायांति, सा अपि प्राणाः स्थावर त्वाय प्रत्यायान्ति, स्थावरकायतोविप्रमुच्यमानाः सर्वे त्रसकायेषूत्पद्यन्ते त्रसकायतो विप्रमुच्यमाना: सर्वे स्थावरकायेषूत्पद्यन्ते तेषाञ्च स्थावरकायेषुत्पन्नानां स्थानमेतद् घात्यम् । सवादं भगवान् गौतमः उदकं पेढालपुत्रमेवमवादीत्-न खलु आयुष्मन् उदक ! अस्माकं वक्तव्यत्वेन युष्माकञ्चैवानुप्रवादेन अस्ति खलु स पर्याय: यस्मिन् श्रमणोपासकस्य सर्वप्राणेषु सर्वभूतेषु सर्वजीवेषु सर्वसत्त्वेषु दण्डः निक्षिप्तो भवति । तत कस्य हेतोः ? सांसारिका खलु प्राणाः तसा अपि प्राणाः स्थावरत्वाय प्रत्यायान्ति, स्थावरा अपि प्राणाः सत्वाय प्रत्यायान्ति । त्रसकायतो विप्रमुच्यमानाः सर्वे स्थावरकायेषुत्पद्यन्ते स्थावरकायतो विप्रमुच्यमानाः सर्वे त्रसकायेषुत्पद्यन्ते, तेषां च त्रसकायेषूत्पन्नानां स्थानमेतद् अघात्यम् । ते प्राणा अप्युच्यन्ते, ते वसा अप्युच्यन्ते, ते महाकायास्ते चिरस्थितिकाः ते बहुतरका: प्राणा येषु श्रमणोपासकस्य सुप्रत्याख्यातं भवति ते अल्पतरकाः प्राणाः येषु श्रमणोपासकस्य अप्रत्याख्यातं भवति । तस्य महतस्त्रसकायादुपशान्तस्य उपस्थितस्य प्रति विरतस्य यद् यूयमन्योवा वदथ नास्ति स कोऽपि पर्यायः यस्मिन तस्य श्रमणोपासकस्य एकप्राणातिपातविरतेरपि दण्डः निक्षिप्तो भवति, अयमपि भेदः, नो नैयायिको भवति ।। सू० ७७॥
अन्वयार्थ (उदए पेढालपुत्ते सवायं भगवं गोयमे एवं वयासी) उदकपेढालपुत्र ने वाद सहित भगवान् गौतम स्वामी से कहा कि (आउसंतो गोयमा णत्थि णं केई परियाए जण्णं समणोवासगस्स एगपाणाइवायविरए वि दंडे निक्खित्त) हे आयुष्मान् गौतम !
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
