________________
तृतीय अध्ययन : आहार-परिज्ञा
ऐसा तीर्थंकर भगवान ने कहा है ।
मूल पाठ
अहावरं पुरक्खायं णाणाविहाणं मणुस्साणं, तं जहा - कम्मभूमगाणं अकम्मभूमगाणं अंतरद्दीवगाणं आरियाणं मिलक्खुयाणं, तेसि च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स य कम्मकडाए जोणिए एत्थ णं मेहुणवत्तियाए णामं संजोगे समुपज्जइ, ते दुहओ वि सिणेहं संचिण्णंति । तत्थ णं जीवा इत्थित्ताए पुरिसत्ताए णपुंसगत्ताए विउट्टति । ते जीवा माओउयं पिउसुक्कं तं तदुभयं संस कलुतं किव्विसं तं पढमत्ताए आहारमाहारेंति । तओ पच्छा जं से माया णाणाविहाओ रसविहीओ आहारमाहारेइ, तओ एगदेसेणं ओयमाहारेंति, आणुपुव्वेण बुड्ढा पलिपागमणुपवन्ना तओ कायाओ अभिनित्रमाणा इत्थि वेगया जणयंति पुरिसं वेगया जणयंति
२४५
पुसगं वेगया जणयंति, ते जीवा डहरा समाणा माउक्खीरं सप्पि आहारेंति आणुपुवेणं वुड्ढा ओयणं कुम्मासं तसथावरे य पाणे ते जीवा आहारंति, पुढवीसरीरं जाव सारूविकडं संतं । अवरेऽवि य णं तेसि णाणाविहाणं मणुस्वगाणं कम्मभूमगाणं अकम्मभूमगाणं अंतरद्दीवगाणं आरियाणं मिलक्खूणं सरोरा णाणावण्णा भवंतीतिमक्खायं ॥ सू० ५६ ॥
संस्कृत छाया
अथाऽपरं पुराख्यातं नानाविधानां मनुष्याणां तद्यथा - कर्मभूमिगनामकर्मभूमिगानामन्तर्दीपगानाम् आर्याणां म्लेच्छानां तेषां च खलु यथाबीजेन यथाऽवकाशेन स्त्रियाः पुरुषस्य च कर्मकृतयोनौ अत्र खलु मैथुनप्रत्ययिको नाम संयोगः समुत्पद्यते । ते द्वयोरपि स्नेहं संचिन्वन्ति तत्र जीवाः स्त्रीतया पुस्तया नपुंसकतया विवर्तन्ते । ते जीवाः मातुरार्तवं पितुः शुक्रं तत् तदुभयं संसृष्टं कलुषं किल्विषं तत् प्रथमतया आहारमाहारयन्ति । तत्पश्चात् या सा माता नानाविधान् रसान्वितान् आहारान् आहारयति तत् एकदेशेन ओजमाहारयन्ति । आनुपूर्व्येण वृद्धा: परिपाकमनुप्राप्तास्ततः कायतोऽभिनिवर्त्तमानाः स्त्रीभावमेके जनयन्ति, पुरुषभावमेके जनयन्ति नपुंसकभावमेके जनयन्ति । ते जीवाः बालाः सन्तः मातुः क्षीरं सर्पिराहारयन्ति, आनुपूर्व्येण वृद्धाः ओदनं कुल्माषं त्रसस्थावरांश्च प्राणान् ते आहारयन्ति । पृथिवीशरीरं यावत् सरूपीकृतं कुर्वन्ति । अपराण्यपि च खलु तेषां नानाविधानां मनुष्याणां कर्मभूमिगानामकर्मभूमिगानामन्तर्दीपगानामार्याणां म्लेच्छानां शरीराणि नानावर्णानि भवन्तीत्याख्यातम् ।। सू० ५६ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
