________________
सप्तम वक्षस्कार]
[३७७
भगवन् ! पञ्च संवत्सरिक युग में अयन, ऋतु, मास, पक्ष, अहोरात्र तथा मुहूर्त कितने कितने बताये गये हैं ?
गौतम ! पञ्च संवत्सरिक युग में अयन १०, ऋतुएँ ३०, मास ६०, पक्ष १२०, अहोरात्र १८३० तथा मुहूर्त ५४९०० बतलाये गये हैं। १८८. जोगो १ देव य २ तारग्ग ३ गोत्त ४ संठाण ५ चंद-रवि-जोगा ६।
कुल ७ पुण्णिम अवमंसा य ८ सण्णिवाए ९ अ णेता य १० ॥१॥ कति णं भंते ! णक्खत्ता पण्णत्ता ?
गोयमा ! अट्ठावीसं णक्खत्ता पण्णत्ता,तं जहा-अभिई १ सवणो २ धणिट्ठा ३ सयभिसया ४ पुव्वभद्दवया ५ उत्तरभद्दवया ६ रेवई ७ अस्सिणी ८ भरणी ९ कत्तिआ १० रोहिणी ११ मिअसिर १२ अद्दा १३ पुणव्वसू १४ पूसो १५ अस्सेसा १६ मघा १७ पुव्वफाग्गुणी १८ उत्तरफग्गुणी १९ हत्थो २० चित्ता २१ साई २२ विसाहा २३ अणुराहा २४ जिट्ठा २५ मूलं २६ पुव्वासाढा २७ उत्तरासाढ २८ इति।
[१८८] योग-अट्ठाईस नक्षत्रों में कौनसा नक्षत्र चन्द्रमा के साथ दक्षिणयोगी, कौनसा नक्षत्र उत्तरयोगी है इत्यादि दिशायोग, देवता-नक्षत्रदेवता, ताराग्र-नक्षत्रों का तारा परिमाण, गोत्र-नक्षत्रों के गोत्र, संस्थाननक्षत्रों के आकार, चन्द्र-रवि-योग-नक्षत्रों का चन्द्रमा और सूर्य के साथ योग, कुल-कुलसंज्ञक नक्षत्र, उपलक्षण से उपकुलसंज्ञक तथा कुलोपकुलसंज्ञक नक्षत्र, पूर्णिमा -अमावस्या-कितनी पूर्णिमाएँ-कितनी अमावस्याएँ ,सन्निपात-पूर्णिमाओं तथा अमावस्याओं की अपेक्षा से नक्षत्रों का सम्बन्ध तथा नेता-मास का परिसमापक नक्षत्रगण-ये यहाँ विवक्षित हैं।
भगवन् ! नक्षत्र कितने बतलाये गये हैं ?
गौतम ! नक्षत्र अट्ठाईस बतलाये गये हैं, जैसे-१. अभिजित्, २. श्रवण, ३. धनिष्ठा, ४. शतभिषक्, ५. पूर्वभाद्रपदा, ६. उत्तरभाद्रपदा, ७. रेवती, ८. अश्विनी, ९. भरणी, १०. कृत्तिका, ११. रोहिणी, १२. मृगशिर, १३. आर्द्रा, १४. पुनर्वसु, १५. पुष्य, १६. अश्लेषा, १७. मघा, १८. पूर्वाफाल्गुनी, १९. उत्तराफाल्गुनी, २०. हस्त, २१. चित्रा, २२. स्वाति, २३. विशाखा, २४. अनुराधा, २५. ज्येष्ठा, २६. मूल, २७. पूर्वाषाढा तथा २८. उत्तराषाढा। नक्षत्रयोग
१८९. एतेसि णं भंते ! अट्ठावीसाए णक्खत्ताणं कयरे णक्खत्ता जे णं सया चन्दस्स दाहिणेणं जोअंजोएंति ?
कयरे णक्खत्ता जे णं सया चंदस्स उत्तरेणं जोअंजोएंति ? कयरे णक्खत्ता जे णं चंदस्स दाहिणेणवि उत्तरेणवि पमपि जो जोएंति ?