________________
तृतीय बहुवक्तव्यतापद ]
कायद्वार के अन्तर्गत सूक्ष्म - बादरकायद्वार
२३७. एतेसि णं भंते! सुहुमाणं सुहुमपुढविकाइयाणं सुहुमआउकाइयाणं सुहुमतेउक्काइयाणं सुहुमवाउकाइयाणं सुहुमवणप्फइकाइयाणं सुहुमणिओयाण य कतरे कतरेहिंतो अप्पा वा बहुया वातुल्ला वा विसेसाहिया वा ?
[ २३७
गोयमा! सव्वत्थोवा सुहुमतेउकाइया १. सुहुमपुढविकाइया विसेसाहिया २, सुहुम आउकाइया विसे साहिया ३, सुहुमवाउकाइया विसेसाहिया ४, सुहुमनिगोदा असंखेज्जगुणा ५, सुहुमवणप्फइकाइया अणंतगुणा ६, सुहुमा विसेसाहिया ७ ।
[२३७ प्र.] भगवन्! इन सूक्ष्म, सूक्ष्म पृथ्वीकायिक, सूक्ष्म अप्कायिक, सूक्ष्म तेजस्कायिक, सूक्ष्म वायुकायिक, सूक्ष्म वनस्पतिकायिक एवं सूक्ष्मनिगोदों में से कौन किनसे अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक है ?
[२३७ उ.] गौतम! १. सबसे अल्प सूक्ष्म तेजस्कायिक हैं, २. ( उनसे ) सूक्ष्म पृथ्वीकायिक विशेषाधिक हैं, ३. (उनसे) सूक्ष्म अप्कायिक विशेषाधिक हैं, ४. ( उनसे) सूक्ष्म वायुकायिक विशेषाधिक हैं, ५. (उनसे) सूक्ष्म निगोद असंख्यातगुणे हैं, ६. ( उनसे) सूक्ष्म वनस्पतिकायिक अनन्त-गुणे हैं और ७. ( उनसे भी) सूक्ष्म जीव विशेषाधिक हैं ।
२३८. एतेसि णं भंते! सुहुमअपज्जत्तगाणं सुहुमपुढविकाइयापज्जत्तयाणं सुहुमआउकाइयापज्जत्तयाणं सुहुमतेउकाइयापज्जत्तयाणं सुहुमवाउकाइयापज्जत्तयाणं सुहुमवणप्फइकाइयापज्जत्ताणं सुहुमणिगोदापज्जत्तयाण य कतरे कतरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?
गोयमा! सव्वत्थोवा सुहुमतेउकाइया अपज्जत्तया १, सुहुमपुढविकाइया अपज्जत्तया विसेसाहिया २, सुहुमआउकाइया अपज्जत्तया विसेसाहिया ३, सुहुमवाउकाइया अपज्जत्तया विसेसाहिया ४, सुहुमनिगोदा अपज्जत्तगा असंखेज्जगुणा ५, सुहुमवणप्फतिकाइया अपज्जत्तगा अनंतगुण ६, सुमा अपज्जत्तगा विसेसाहिया ७ ।
[२३८- प्र.] भगवन्! इन सूक्ष्म अपर्याप्तक, सूक्ष्म पृथ्वीकायिक अपर्याप्तक, सूक्ष्म अप्कायिक अपर्याप्तक, सूक्ष्म तेजस्कायिक अपर्याप्तक, सूक्ष्म वायुकायिक अपर्याप्तक, सूक्ष्म वनस्पतिकायिक अपर्याप्तक, सूक्ष्म निगोद अपर्याप्तक जीवों में से कौन किनसे अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ?
[२३८ उ.] गौतम! १. सबसे थोड़े सूक्ष्म तेजस्कायिक अपर्याप्तक हैं, २. ( उनसे) सूक्ष्म पृथ्वीका अपर्याप्तक विशेषाधिक हैं, ३. ( उनसे) सूक्ष्म अप्कायिक, अपर्याप्तक विशेषाधिक हैं; ४. ( उनसे ) सूक्ष्म वायुकायिक अपर्याप्तक विशेषाधिक हैं, ५. ( उनसे ) सूक्ष्म निगोद अपर्याप्तक असंख्यातगुणे हैं, ६. (उनसे) सूक्ष्म वनस्पतिकायिक अपर्याप्तक अनन्तगुणे हैं और ७. ( उनसे भी) सूक्ष्म अपर्याप्तक जीव विशेषाधिक हैं ।