Page Text
________________
अविज्ञातविद्वत्संगृहीतानि औक्तिकपदानि गाम बिहुं विचि नदी गामद्वयमन्तरा नदी। स्यातां यदि पदे द्वे तु, यदि वास्य बहून्यपि नगरनइं उत्तर गमइंदूकडउ पर्वतु तान्यन्यस्य पदस्यार्थे बहुव्रीहिः समस्यते ॥
नगरमुत्तरेण निकषा पर्वतः । (४) जीणई समासि बि पद अथ समयाहाधिगन्तरान्तरेण युक्ता द्वितीया
घणां पद अनेरा पद तणइ अर्थि तू कन्हलि त्वां समया ।
मेलाई तेयु समासु ब्रहुव्रीहि एयु मुंडउ एनं धिग्।
जाणिवउ, अनइ बहुव्रीहि समासि तू पाषइ त्वामन्तरेण ।
यद् शब्द छेहि प्रयुंजीइ। मूं पाषइ मामन्तरेण ।
(क) घणउ गुड छइ जीण लाडू [समास प्रकरण]
प्रभूतो गुडो यस्मिन् मोदके स प्रभूद्विगुर्द्वन्द्वोऽव्ययीभावः कर्मधारय एव च । तगुडो मोदकः । तत्पुरुषो बहुव्रीहिः षट् समासाः प्रकीर्तिताः ॥ (का) सदाचार बांभणु जीणइं गामि पदे तुल्याधिकरणे विज्ञेयः कर्मधारयः। सदाचारा विप्रा यस्मिन् ग्रामे स (१) जीणं समासि वि पद तुल्या- सदाचारविप्रो ग्रामः । धिकरण हुई सु समासु कर्मधार- (कि) घणां निर्मलां पाणी जीणं नदि यसंज्ञिक हुइ।
प्रभूतानि निर्मलानि उदकानि यस्यां नीलं उत्पलं-नीलोत्पलम् । उत्तमः पुरुषः
नद्यां सा प्रभूतनिर्मलोदका नदी। उत्तमपुरुषः।
(की) पामी विद्या जेहि पुरुषि संप्राप्ता [संख्यापूर्वो द्विगुरिति ज्ञेयः]
विद्या यैनरैः ते संप्राप्तविद्या नराः । (२) जीणई समासि संख्या गणितु
(कु) निर्मलबुद्धि विप्र वैद्य सुभट पूर्वपदि बोलाइ ते समास द्विगु
अछई जीण राज भुवनि निर्मलबुजाणिवउ । सप्तऋषयः । पञ्चाम्राः। पञ्चानां मूलानां
द्धिका विप्रा वैद्याः सुभटा यस्मिन् राज
भुवने तद् निर्मलबुद्धिविप्रवैद्यसुभटं समाहारः-पञ्चमूली। विभक्तयो द्वितीयाद्या नाम्ना परपदेन तु।
राजभुवनम् । समस्यन्ते, समासो हि ज्ञेयस्तत्पुरुषस्य च ॥
(कू) रुलीयायित कीधा जीणं बांभण (३) जीणं समासि द्वितीयालगइ
तोषिता विप्रा येन स तोषितविप्रः । छ विभक्ति आगिलई पदि सरसी (के) अगिउ वृक्षु जीणई क्षेत्रि मेलीयि सु समासु तत्पुरुषु
प्ररूढो वृक्षो यस्मिन् क्षेत्रे तत् प्ररूढजाणिवर।
वृक्षं क्षेत्रम् । ग्रामं गतः-ग्राम गतः, ननिर्भिन्नः-नखनि- (कै) इकडी गंगा जीणइं देशि आसन्ना
भिन्नः । ब्राह्मणाय देयं-ब्राह्मणदेयम् । गंगा यस्मिन् देशे स आसन्नगंगो देशः । मञ्चात्पतितः-मञ्चपतितः। राज्ञः पुरुषः- (को) सरीषउं नामुं जेहनउं सदृशं नाम राजपुरुपः। अक्षेषु शौण्ड:-अक्षशौण्डः। यस्य स सनामा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003411 |
| Book Title | Uktiratnakara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jinvijay |
| Publisher | Rajasthan Puratattvanveshan Mandir |
| Publication Year | 1957 |
| Total Pages | 136 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 6 MB |