________________
अध्ययन-३६,[नि.५५९ ]
टिई पडुच्च साईया, सपज्जवसियावि य॥ मू.(१५८६) तिन्नेव सहस्साई, वासानुक्कोसिया भवे।
आउठिई वाऊणं, अंतोमुत्तं जहन्नयं ।। मू.(१५८७) असंखकालमुक्कोसा, अंतोमुहुतं जहन्नयं।
कायठिई वाऊणं, तं कायंत अमंचओ।। मू.(१५८८) अनंतकालमुक्कोस, अंतोमुहुत्तं जहत्रयं ।
विजमि सए काए. वाउजीवाण अंतरं।। मू.(१५८९) एएसि वन्नओ चेव, गंधओ रसफासओ।
संठाणादेसओ वावि, विहाणाइं सहस्ससो।। वृ.दुविहेत्यादि सूत्रनवकं प्राग्वत्। पञ्चधे' त्युपलक्षणम्, अत्रैवास्यानेकधेत्यभिदानात्, 'उक्कलियामंडलियाघणगुंजासुद्धवाया य' वातशब्दस्य प्रत्येकमभिसम्बन्धादुत्कलिकावाता ये स्थित्वा स्थित्वा पुनर्वान्ति मण्डलिकावाता-वातोलीरूपाः घनवाता-रत्नप्रभाद्यधोवर्तिनां धनोदधीनां विमानानां वाऽऽधारा हिमपटलकल्पा वायवो गुञ्जावाता-ये गुञ्जन्तो वान्ति शुद्धवाता-उत्कलिकायुक्तविशेषविकला मन्दानिलादयः, संवट्टगवाए यत्ति संवतकवाताश्चये बहि:स्थितमपि तृणादि विवक्षितक्षेत्रान्तः क्षिपन्तीति सूत्रनवकार्थः ।। .. इत्थं तेजोवायुरूपांस्त्रसानभिधायोदारत्रसाभिधित्सयाऽऽहम.(१५९०) ओराला तसा जे उ, चउहा ते पकित्तिया।
बेइंदिय तेइंदिय, चउरो पंचिंदिया चेव ।। वृ. उदारास्त्रसाः 'ये तु' इति ये पुनः 'चतुर्धा' चतुष्प्रकारास्ते प्रकीर्तिताः, यथा चैषां चतुर्द्धात्वं तथाऽऽह-'बेइंदिय'त्ति द्वे इन्द्रिये-स्पर्शनरसनाख्ये येषां तेऽमी द्वीन्द्रियाः, एतश्च निर्वृत्त्युपकरणाख्यं द्रव्येन्द्रियमभिप्रेत्योच्यते, भावेन्द्रियापेक्षयैकेन्द्रियाणामपीन्द्रियपञ्चकस्यापि सम्भवात्, तथा च प्रज्ञापना-"दव्विदियं पडुच्च एगिदिया जीवा एगेंदिया भावेंगियं पडुच्च एगेन्दियावि जीवा बेंदिया तेइंदिया चउरिदिया पंचिंदिय"त्ति, एवं शेषेष्वपि, तथैव 'तेइंदिय'त्ति त्रीन्द्रिया:-येषां द्वे ते एव तृतीयां घ्राणं, 'चउरी'त्ति प्रक्रमाच्चतुरिन्द्रिया:-येषां त्रीपयुक्तरूपाणि चतुर्थं चक्षुः, पञ्चेन्द्रियाश्चैव-येषामेतान्येव चत्वारि पञ्चमं श्रोत्रमिति सूत्रार्थः ।। तत्र तावद् द्वीन्द्रियवक्तव्यतां प्रतिपिपादयिषुरिदमाहमू.(१५९१) बेइंदिया उजे जीवा, दुविहा ते पकित्तिया।
पज्जत्तमपज्जत्ता, तेसि भए सुणेह मे।। मू.(१५९२) किमिनो सोमंगला चेव, अलसा माइवाहया।
वासीमुहा य सिप्पीया, संखा संखणगा तहा। मू.(१५९३) पल्लोयानुल्लया चेव, तहेव य वराडगा।
जलूगा जालगा चेव, चंदना य तहेव य॥ मू.(१५१४) इति बेइंदिया एए, नेगहा एवमायओ।
लोएगदेसे ते सव्चे, न सव्वत्थ वियाहिया ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org