________________
१८०
उत्तराध्ययन-मूलसूत्रम्-२-३०/१२०० समभावमि ठियप्पा सम्मं सिद्धंतभणितमग्गेणं । गिरिकंदरं तु गंतुं पायवगमणं अह करेइ ॥२॥ सव्वत्थापडिबद्धो दंडाययमादिठाणमिह ठाउं ।
यावज्जीवं चिट्ठइ निच्चिट्ठो पायवसमानो ।।३।।" मू. (१२०१) अहवा सपरिकम्मा अपरिकम्मा य आहिया।
नीहारिमनीहारी आहारच्छेअओ दोसुवि।। वृ. पुनदैविध्यमेव प्रकारान्तरेणाह-'अथवे'त्ति प्रकारान्तरसूचने सह परिकर्मणास्थाननिपदनत्वग्वर्तनादिना विश्रामणादिना च वर्तते यत्तसपरिकर्म अपरिकर्म च तद्विपरीतम् 'आख्यातं' कथितं, तत्र सपरिकर्म भक्तप्रत्याख्यानमिङ्गिनीमरणं च. एकत्र स्वयमन्येन वा कृतस्य अन्यत्र तु स्वयंविहितस्योद्वर्तनादिचेष्टात्मकपरिकर्मणोऽनुज्ञानात्, तथा चाह
"आयपरपरिक्कम भत्तपरिण्णाए दो अनुन्नाया। परवज्जिया य इंगिणि चउविहाहारविरई य ।।१।। ठाणनिसियणतुयट्टण इत्तरियाइं जहासमाहीए।
सयमेव य सो कुणई उवसग्गपरिसहऽहियासे ॥१॥" अपरिकर्म च पादपोपगमनं, निष्प्रतिकर्मताया एव तत्राभिधानात्, तथा चागमः
"समविसमंमि य पडिओ अच्छइ जह पायवो व्व निकंपो । निच्चलनिप्पडिकम्मो निक्खिवई जं जहिं अंगं ।।२।। तं चिय होइ तहच्चिय नवरं चलणं परप्पओगाओ।
वायाईहिं तरुस्स व पडिणीयाईहिं तह तस्स ॥३॥" यद्वा परिकर्म-संलेखना सा यत्रास्ति तत्सपरिकर्म, तद्विपरितं त्वपरिकर्म, तत्र चाव्याघाते त्रयमप्येतत्सूत्रार्थो भयनिष्ठितो निष्पादितशिष्यः संलेखनापूर्वकमेव विधत्ते, अन्यथाऽ5र्तध्यानसम्भवात्, उक्तञ्च
"देहम्मि असंलिहिए सहसा धाऊहि खिज्जमाणाहिं।
जायइ अट्टज्झाणं सरीरिणो चरिमकालंमि॥४॥" इति सपरिकर्मोच्यते, यत्पुनर्व्याधाते गिरिभित्तिपतनाभिधातादिरूपे संलेखनामविधायैव भक्तप्रत्याख्यानादि क्रियते तदपरिकर्म, उक्तञ्चगमे
"अवि धातो या विज्जूगिरिभित्तीकोणगा य वा होज्जा ।
__ संबद्धहत्थपायादयो व वाएण होज्जाहि ||१|| .. .. एएहि कारणेहिं बाधाइममरण होइ बोद्धव्वं ।
परिकम्ममकाऊणं पच्चक्खाई ततो भत्तं ।।२।।" तथा निर्हरणं निर्हारो-गिरिकन्दरादिगमनेन ग्रामादेर्बहिर्गमनं तद्विद्यते यत्र तन्निर्हारि तदन्यदनिर्हारि यदुत्थातुकामे वजिकादौ विधीयते, एतच्च प्रकाराद्वयमपि पादपोपगमनविषयं, तत्प्रस्ताव एवागमेऽस्याभिधानात्, तथा चागमः--
"पव्वज्जाई काउं नेयव्वं जाव होयवोच्छित्ती!
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org