________________
१०२
उत्तराध्ययन-मूलसूत्रम्-१-२/७६ तंपि से रयहरणं रुहिरलित्तं पुरिसहत्थेत्ति काउं गिद्धेहिं पुरंदरजसाते पुरतो पाडियं, सावि तद्दिवसं अधिति करेइ जहा साधू नदीसंति,तंच नाए दिटुं, पच्चभित्राओ य कंवलो, निसिज्जातो छिनातो, ताए चेव दिन्नो, ताए नायं-जहा ते मारिया, ताए खिंसितो राया-पाव! विनट्ठोऽसि, ताए चिंतिय-पव्वयामि, देवेहि मुनिसुव्वयसगासं नीया, तेनवि देवेन नगरं दटुं सजनव्वयं, अज्जवि दंडगारण्णयंति भन्नइ ! अरनस्स य वणाख्या भवति, तेन द्वारगाथायां वनमित्युक्तम्। एत्थ तेहिं साहहिं वहपरीसहो अहियासितो सम्मं, एवं अहियासेयव्वं, न जहा संधएण नाहियासियं । परैरमभिहतस्य च तथाविधौषादि ग्रासादि च सदोपयोगि यतेचितमेव भवतीति याच्यापरीषहमाहमू.(७७) दुकरंखलु भो ! निच्चं, अनगारस्स भिक्खुणो।
सव्वं से जाइयं होइ, नत्थि किंचि अजाइयं ।। वृ.दुःखेन क्रियत इति दुष्कर-दुरनुष्ठानं, खलुर्विशेषणे निरुपकारिण इति विशेषं द्योतयति, 'भो' इत्यामन्त्रणे नित्यं' सर्वकालं, यावज्जीवमित्यर्थः, अनगारस्स भिक्षोरिति च प्राग्वत्, कि तत् दुष्करमित्याह-यत् 'सर्वम्' आहारोपकरणादि 'से' तस्य याचितं भवति. नास्ति 'किञ्चिद्' दन्तशोधनाद्यपि अयाचित्तं, तत: सर्वस्यापि वस्तुनो याचनमिति गम्यमानेन विशेष्येण दुष्करमित्यस्य सम्बन्ध इति सूत्रार्थः ।। ततश्चमू. (७८) गोयरंगपविट्ठस्स, हत्थे नो सुप्पसारए।
सेओ अगारवासोत्ति, इइ भिक्खू न चिंतए। वृ.गोरिव चरणं गोचरो, यथाऽसौ परिचितापरिचितविशेषमपहायैव प्रवर्तते तथा साधुरपि भिक्षार्थ, तस्याग्य-प्रधानं यतोऽसौ एषणायुक्तौ गुह्णाति न पुनर्गौरिव यथा कथञ्चित्, तस्मिन् प्रविष्टो गोचराग्रप्रविष्टः तस्य, 'पाणिः' हस्तो 'नो' नैव सुखेन प्रसार्यते पिण्डादिग्रहणार्थं प्रवर्त्यत इति सुप्रसारः स एव सुप्रासरकः, कथं हि निरुपकारिणा परः प्रतिदिनं प्रणयितुं शक्यः, उत्तरत्रेतिशब्दस्य भित्रक्रमत्वाद्, 'इती'त्यस्माद्धेतोः, श्रेयान्' अतिशयप्रशस्यः अगारवासो' गार्हस्थ्यं, तत्र हि न कश्चिद्याच्यते, स्वभुजार्जितं च दीनादिभ्यः संविभज्य भुज्यते, 'ईती'त्येतद्भिक्षुः न चिन्तयेद्, यतो गृहवासो बहुसावद्यो निरवद्यवृत्त्यर्थं च तत्परित्यागः, ततः स्वयंपचनादिप्रवृत्तेभ्यो गृहिभ्यः पिण्डादिग्रहणं न्याय्यमिति भाव इति सूत्रार्थः ।। साम्प्रतं रामद्वारं, तत्र 'दुक्करं खलु भो! निच्चं' इति सूत्रमर्थतः स्पृशत्रुदाहरणमाहनि.[११४-१] जायणपरीसहमि बलदेवो इत्थ होइ आहरणं ।
वृ. याञ्चापरीषहे बलदेवोऽत्र भवत्याहरणम्-उदाहरणम् । अत्र सम्प्रदायः-जया सो वासुदेवसबं वहतो सिद्धत्थेणं पडिबोहिओ कण्हस्स सरीरगं सक्कारेउं कयसामातितो लिंग पडिवज्जिउं तुंगोसिहरे तवं तप्पमाणो मानेन-कहिं भिच्चाण भिक्खटुं अल्लीसं?, तेन कट्ठाहाराईण भिक्खं गिण्हइ, न गामं नयरं वा अल्लियति ।
तेन सो नाहियासितो जायणापरीसहो, एवं न कायव्वं । अन्ने भणंति-बलदेवस्स भिक्खं भमंतस्स बहुओ जनो तस्स रूपेणावक्खित्तो न किति अन्नं जाणइ, तच्चित्तो चेव चिट्ठइ, तेन सो न हिंडइ गाभागरादि, जहागयपहियाहिंतो चेव भिक्खं जायतित्ति, एस जायणापरीसहो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org