________________
१००
नि. [२०७]
दशवैकालिक - मूलसूत्रं - ३/-/ १७ कथनेन कथा तु आक्षेपणी उक्तलक्षणा कथयितव्या, ततः स्वसमयगृहीतार्थे सति तस्मिन् कथयेद् विक्षेपण - उक्तलक्षणामेव पश्चादिति गाथार्थः । किमित्येतदेवमित्याह- आक्षेपण्या कथया आक्षिप्ताः- आवर्जिता आक्षेपण्याक्षिप्ता ये जीवास्ते लभन्ते सम्यक्त्वम्, तथा आवर्जनं शुभभावस्य मिथ्यात्वमोहनीयक्षयोपशमोपायत्वात्, विक्षेपण्य भाज्यं सम्यक्त्वं कदाचिल्लाभन्ते कदाचिन्नेति तच्छ्रवणात्तथाविधपरिणामभावात्, गाढतरं वा मिथ्यात्वं, जडमतेः परसमयदोषानवबोधान्निदाकरिण एते न द्रष्टव्या इत्यभिनिवेशेनेति गाथार्थः । उक्ता धर्मकथा, साम्प्रतं मिश्रामाहधम्मो अत्थ कामो उवइस्सइ जत्थ सुत्तकव्वेसुं । लोगे वे समये सा उकहा मीसिया नाम ॥ इत्थिकहा भत्तकहा रायकहा चोरजनवयकहा य । जलमुट्ठियकहा उसा भवे विकहा। एया चेव कहाओ पत्रवगपरूवगं समासज्ज । अकहा क य विकहा हविज्ज पुरिसंतरं पप्प ॥ मिच्छतं वेयन्तो जं अन्नाणी कहं परिकहेइ । लिंगत्थो व गिही वा सा अकहा देसिया समए ॥ तवसंजमगुणधारी जं चरणत्था कर्हिति सब्भावं । सव्वजगज्जीवहियं सा उ कहा देसिया समए । जो संजओ पत्तो रागद्दो सवगओ परिकहेइ । सा उत्रिका पवयणे पत्रत्ता धीरपुरिसेहिं || सिंगाररसुत्तइया मोहकुवियफुंफुगा सहासिंति ।
नि. [२०८ ]
नि. [२०९]
नि. [२१०]
नि. [२११]
नि. [२१२]
नि. [२१३]
'नि. [२१४]
सुणमाणस्स कहं समणेण न सा कहेयव्वा ॥ समणेण कव्वा तवनियमकहा विरागसंजुत्ता । जं सोऊण मनुस्सो वच्चइ संवेगनिवेयं ॥ अत्थ महंतीवि कहा अपरिकिलेसबहुला कहेयव्वा । हंदि माहया चडगरत्तणेण अत्थं कहा हणइ ॥
नि. [२१५ ]
नि. [२१६]
वृ. धर्म:- प्रवृत्यादिरूपः अर्थो विद्यादिः कामः - इच्छादिः उपदिश्यते-कथ्यते यत्र 'सूत्रकाव्येषु' सूत्रेषु काव्येषु च - तल्लक्षणवत्सु, केत्यत आह- लोके - रामायणादिषु वेदेयज्ञक्रियादिषु समये - तरङ्गवत्यादिषु सा पुनः कथा 'मिश्रा' मिश्रानाम, संकीर्णपुरुषार्थाभिधानात् इति गाथार्थः । उक्ता मिश्रकथा, तदभिधानाच्चतुर्विधा कथेति । साम्प्रतं कथाविपक्षभूतां त्याज्यां विकथामाह, अज्ञातस्वरूपायास्त्यागासंभवादिति - स्त्रीकथा एवंभूता द्रविडा इत्यादि लक्षणा भक्तकथा सुन्दरः शाल्योदन इत्यादिरूपा राजकथा अमुकः शोभन इत्यादिलक्षणा चौरजनपदकथा च गृहीतोऽद्य चौरः स इत्थं कदर्थितः तथा रम्यो मध्यदेश इत्यादिरूपा नटनर्तकजल्लमुष्टिककथा च एषा भवेद्विकथा प्रेक्षणीयकानां नटो रमणीय: यद्वा नर्तकः यदा जल्लः, जल्लो नाम वरत्राखेलकः मुष्टिको
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
खेत्तं कालं पुरिसं सामत्थं चऽप्पणो वियाणेत्ता । समणेण उ अणवज्जा पगयंमि कहा कहेयव्वा ।
www.jainelibrary.org