________________
६२
व्यवहार-छेदसूत्रम् -२- ४/१०७ गणधरपदमस्माकमप्येष सम्मतो यत एष गीतार्यो, वयस्यः, सम्पूर्णानि शुभानि लक्षणानि यस्यासौ ससम्पूर्णशुभलक्षकः तथा एष सर्वेषां साधूनां सम्मतस्ततस्ते त्वया गणे स्थापितः । एवमेतौ द्वौ प्रकारावुप्पियणद्वारे व्याख्यातौ । एतौ द्वावपिजनौ यदि पूर्वमाचार्येणसमीक्षितौ यथानह्यविति तदान कश्चिदाचार्याणामसमीक्षितदोषः ||गतमुप्पियणद्वारमधुनाभीतसन्देशद्वारमाह[भा.२००५] असमाहिय मरणंते, करेमि जइमे गणं न देसि ।
इतिगीतेउगीते,संदिसएगुरुतओभीओ।।. वृ- कश्चिदगीतार्थः पापीयान् प्रत्यासन्नमरणमाचार्यमवगम्य ब्रूते-याद मे मह्यं गणं न ददासि, ततस्तेऽसमाहितमरणं तथा करोमि वर्तमानसामीप्ये वर्तमानवद्वेति वचनात् प्राकृतत्वाद्भविष्यति वर्तमानात् ततोऽयमर्थः करिष्यामि यथा दीर्धकालं संसारं भ्रमसि । तत एवमुक्ते तस्य भीत आचार्यो गीतो गीतार्थो देशकालपुरुषौचित्यवेदनात् गीतार्थान् संदिशति यथा एतस्मै मया गणो दत्त इति गीतार्थाश्च विदितकारणा ब्रुवते[भा.२००६] आमंतिवोत्तुंगीयत्था जाणंता तंच कारणं ।
कयठे तंतुनिग्गहे अतिसेसीय संबसे ।। वृ-आमंइच्छाम इति उक्त्वागीतार्थास्तत्कारणंजानन्तः कृतार्थे निर्यापिते आचार्येतंदुष्टाभिप्रायं निहन्तिनिष्काशयन्ति । एवमेषोऽन) भवति । अथातिशेषेऽतिशयज्ञानीजानाति । यथासाम्प्रतमेष निर्दोषीभूतः ।सवातस्मात्स्थानात्गुरुजनसमक्षंप्रतिक्रान्तस्ततः संवास्यते । ।गतंभीतविदेशद्वारम् । इदानीमदेशिकद्वारमाह[भा.२००७] अरिहो व अनरिहो होइ,जोउ तेसिमदेसितो |
तुल्लदेसीव फरुसोमहुरोव असंगहो ।। वृ- एक आचार्यस्तस्य पषत् कुडुक्का । तस्या मध्ये एक आचार्येण गणधरपदे समीहितोऽन्ये चाचार्यस्य शिष्याः सिन्धुदेशादिषु विहरन्ति । ते सिन्ध्वादिषु विहृत्याचार्यसमीपमागता एकं कुडुक्कमाचार्यसमीहितं मुक्त्वा अन्ये सर्वे कुडुकाः केचित्कालगताः केचित् प्रतिभग्नाः एवं स कुडकदेशोदभवः तेषां सैंधवादीनामन) जातो,येन ते तस्य भिन्नदेशिकत्वादल्लापं न परियच्छन्ति। अक्षरयोजना त्वेमोऽप्यन) भवति यस्तेषां तत्कालभाविनां साधूनामदेशिको यथा सैंधवादीनां कुडुक्क इति ।। गतमदेशिकद्वारमधुना परुषद्वारमाह-तुल्लेदेसीव फरसो तुल्य देशीयः पूर्वं समीहितो गणधरपदेसपश्चात्परुषभावोजातः फषत्वाश्चप्रतिचोद्यमान आक्रोशति । आक्रोशांश्चासहमानानामुत्संखडादिकं कुर्वन्गच्छभेदं करोति । एवमेषपश्चादनहः ।। सम्प्रति अत्थियाईअन्नेसमुक्कसिणारिहे इत्यस्यार्थविभावयिषुः संग्रहद्वारमाह-महुरोव असंगहो ।यः पूर्वसमीहितःससत्यपिमधुरत्वे असंग्रहो न संग्रहशीलः । अन्यस्तु संग्रहशीलो मधुरश्च ततो यः संग्रहशीलः समुत्कर्षते नेतर इति ।। साम्प्रतमस्मिन्नेवार्येवाचकनिष्पादकद्वारमाह- . [भा.२००८] वायंतगनिष्फायगचउरोभंगाउ पढमगोगज्झो ।
तइउउहोइ सुन्नो, अन्नेणवसोवावाएइ ।। वृ-वाचको निष्पादक इति पदद्वयसंयोगतश्चत्वारो भङ्गास्तद्यथा-वाचयत्यपि निष्पादयत्यपीति प्रथमः । वाचयतिन निष्पादयतिद्वितीयः !नवाचयतिनिष्पादयतितृतीयः । ननिष्पादयति चतुर्थः । For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
Jain Education International