________________
उद्देशक:-४, मूल - १०७, [भा. १९८७] इत्यस्यार्थभावयति[भा.१९८८] अतिसंयेन रिठतोवाधातुक्खोभेन वाथुवंमरणं ।
नाउंसावेक्खगणी, भणंतिसुत्तमिजंवृत्तं ।। वृ- अतिशयेन श्रुतज्ञानातिशयादिना अरिष्टतो वा अरिष्टदर्शनतो वा धातुक्षोभेण वा ध्रुवं मरणं ज्ञात्वासापेक्षागच्छापेक्षोपेता गणिनोयत्सूत्रेउक्तमज्जोकालगयमीत्यादितद्भणन्ति ।साम्प्रतमन्यतरं 'वएज्जा' इत्यस्यार्थमाह[भा.१९८९] अन्नयर उवज्झायादिगा उगीयत्थपंचमा पुरिसा |
उक्कसण मानन तिय'एगटुंठावणाचेव ।। वृ- उपाध्यायादिका उपाध्यायाः प्रवर्ती गणावच्छेदको गणी गीतार्थश्च भिक्षुरित्येवंरूपा गीतार्थपञ्चमाः पुरुषास्तेषामन्यतमोऽन्यतरः, समुत्कर्षशब्दार्थमाह-उत्कर्षणं माननं स्थापनाआचार्यत्वस्थापनमित्यर्थः । [भा.१९९०] पुटवं ठावेतिगणे ‘जीवंतो गणहरं जहा राया ।
कुमरे उपरिच्छित्ता' रज्जरिहंठावएरज्जे ।। वृ-पूर्वमेवजीवन्नाचार्यो यः शक्तिमानस्तंगणधरंगणे स्थापयति, यथा राजा कुमारान्परीक्ष्ययः 'शक्तिमत्तया राज्यार्हस्तंराज्ये स्थापयति, कथंपरीक्ष्येत्यतः परीक्षाविधिमाह[भा.१९९१] दहिकुड अमच्च आनत्तीकुमारा अतिनने तहिएको ।
पासे निरिक्खिऊणं असमंतिपवेसणेरज्जं ।। वृ- एगोराया बहुपुत्तो | सो चिंतेइजोसत्तिमंतोतंरज्जे ठवेहामि । ततो कुमारे परिच्छिउमादत्तो । आणत्ता पुरिसादहिघडगे एगत्थओगासे ठवेह तिहिंठवित्ता रन्नो निवेदियं ।अमच्चोभणितो ।वच्छतुमं दहिघडाणंपासे अस्थाहिगतो अमच्चो | स्नातेकमारा सद्दाचित्ताभणियावच्चह दहिघडमेक्केकंआनेह । तेगया अन्नं वहंतयंन पासंति । ततो ते अप्पासेंता सयं चेव दहिघडमेक्केकं घेतुसंपट्ठिया ।एको कुमारो पासाणि निरिक्खेत्ता अन्नं वहंतयमपासंतो अमच्चंभणतिगिलदहिघडं । अमच्चोनेच्छइ । कुमारेणअसिं उग्गिरिऊण भन्नइ ‘जइ नेच्छसि सीसं ते पाडेमि' । अमच्चेण गहितो दहिघडो । कुमारो तं घेतुंगतो रायसमीवं । रन्नाह स सत्तिमंतोत्ति परिक्खिचा राजे ठविते ।। अक्षरयोजना त्वियम् दधिकुटा एकत्र राजपुरुषैः स्थापितास्तदनन्तरममात्यस्याज्ञप्तिः प्रदत्ता यथा घटानां पार्श्वे तिष्ठ । ततः कुमारा दधिघटानामानयने निरोपितास्तत्रैकः कुमारः पार्थान् निरीक्ष्यान्यमपश्यन् अमात्यस्योपरि असिरुद्दीरितस्ततोमन्त्रिणा दधिघटोगृहीतस्तेन दधिघटस्य प्रवेशने कुमारेणकारिते दृष्टेतस्य कुमारस्य राज्यं दत्तवान् । अत्रोपनयमाह[भा.१९९२] दसविहवेयावच्चे नियोग कुसलुज्जयाणमेवंतु ।
ठावेतिसत्तिमंतं असत्तिमंतेबहू दोसा ।। वृ- एवमाचार्योऽपि दशविधवैयावृत्ये उद्यतानामुद्यतमतीनां साधूनां मध्ये कुसलत्ति यो यत्र कुशलस्तस्य तत्र नियोगं करोतितंतत्रनियोजयति यस्तंशक्तिमन्तंगणधरंस्थापयति । अशक्तिमति तुस्थाप्यमानेबहवोदोषाः केतेइतिचेदुच्यते-सोऽशक्तिमत्वेननशक्नोतिसाधूनयथायोगं नियोक्तुं । तत आहारोपधिपरिहानिर्निर्जरातश्च ते परिभ्रश्यन्ति । अथाशुकारेण मरणतः पूर्वं न स्थापितः For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International