Page Text
________________
पीठिका - [भा. १२१ पादश्चिंत्यते तावत्कालप्रमाणः कायोत्सर्गे उच्छ्वास इति तत्कालमुच्छ्वासानां कायोत्सर्ने ज्ञातव्यं, अथध्यानयोगनिरोधात्मकं, तत्रकायोत्सर्गे किंध्यानं उच्यते ध्येयो योगनिरोधइतिपूर्वमहर्पिवचनात तच्च योगनिरोधात्मकं ध्यानं त्रिधा, तद्यथा काययोगनिरोधात्मकं, वाग्योगनिरोधात्मकं मनोयोगनिरोधात्मकंचतत्र कायोत्सर्गे किंध्यानं? उच्यते त्रिविधमपिमुख्यतस्तु मूकायिकं तथा चाह - [भा.१२२] कायचेटुंनिलंभित्तामनं वायं च सव्यसो ।
वट्टइकाइएज्झाणे, सुहुमुस्सासवं मुनी ।। वृ- कायचेष्टां कावव्यापार तथा मनोवाचं सर्वशः सर्वात्मना निरुध्य कायोत्सर्गः क्रियते, ततः कायोत्सर्गस्थो मुनि सूक्ष्मोच्छवासवान् उपलक्षणमेतत् सूक्ष्मदृष्टिसंचारादिवांश्च न खलु कायोत्सर्गो सूक्ष्मोच्छवासादयोनिरुध्यंते, तन्निरोधस्य कर्तुमशक्यत्वात्वर्तते, कायिकेध्याने एतच्चैवमुच्यतेतस्य स्पष्टमुपलक्ष्यमाणत्वात्यावता पुनर्वाचिकमानसे अपिध्याने द्रष्यव्ये तथा चाह - [भा.१२३] नविरुज्झंति उस्सणज्झाणा वाइयमानसा ।
तीरिए उस्सगे तिहमन्नयरेसिया ।। वृन विरुध्येते उत्सर्गे कायोत्सर्गे ध्याने वाचिकमानसे वाङ्मनोयोगयोरपि विषयांतरतो निरुध्यमानत्वात्सूत्रेचद्वित्वेपिबहुवचनं प्राकृतत्वात् उक्तंचबहुवयणमितितीरसंजातमस्येतितीरितः परिपूर्णेसतिसम्यविधिनापास्तिस्तस्मिन्तीरितेकायोत्सर्गेपुनस्त्रयाणांध्यानानामन्यतरत् । अन्यतमत् स्यात् । पुनस्त्रितयमपिभंगिकश्रुतगुणनव्यतिरेकेणप्रायोऽन्यत्रव्यापारांतरेध्यानत्रितयासंभवात्; अथ यथा कायोत्सर्गे किमन्येपि गुणाः संभवंति किंवा नेति उच्यते, संभवतीति ब्रूमस्तथा चाह - भा.१२४] मनसी एगपत्तंजनयइदेहस्स हणइजडत्तं ।
काउस्सग्गगुणा खलुसुहदुहमज्झत्थया चेव ।। वृ. कायोत्सर्गस्य गुणाः कायोत्सर्गगुणाः खल्वमी तद्यथा कायोत्सर्गः सम्यग्विधिना विधीयमानो नाम मनसश्चित्तस्य एकाग्रत्वमेकानलंबनतां जनयति, तच्चैकाग्रत्वं परमं ध्यानं जं थिरमज्झवसाणंतं ज्झाणमितिवचनान्देहस्य शरीरस्यजडत्वंजाड्यंहंतिविनाशयति,प्रयत्नविशेषतः परमलाधवसंभवात् तथा कायोत्सर्गस्थितानां वासीचंदनकल्पत्वात् सुखदुःखमध्यस्थता सुखदुःखे परैरुदीर्यमाणं रागद्वेषाकरणमन्यथासम्यक्कायोत्सर्गस्यैवासंभवात् उक्तव्युत्साहप्रायश्चित्तमिदानींतपोर्ह वक्तव्यं, तपश्च रात्रिंदिवपंचकादारभ्य रात्रिंदिवपंचकादिवृध्धया तावन्नेयं यावत्षण्मासाः. तत्र येषु स्थानेषु रात्रिंदिवपंचकतपसान्युपदर्शयतिः - [भा.१२५] दंडगगहिनिक्खेवे, आवसियाए निसिहियाएय ।
गुरुणंच अप्पणामे, पंचराइंदिया होति ।। वृ-दंडं गृह्णन् प्रत्युपेक्षतेनप्रमार्जयतीत्येको भंगः, न प्रत्युपेक्षतेप्रमार्जयतीतिद्वितीयःन प्रत्युपेक्षते न प्रमार्जयतीतितृतीयः, प्रत्युपेक्षतेप्रमार्जयतीति चतुर्थः । तत्राद्येषुभंगकेषु पश्चादानुपूर्वा यथोत्तरं तपः कालविशेषिते लघुर्मासः प्रत्येकं प्रायश्चित्तं, चतुर्थे चत्वारो भंगास्तद्यथा दुःप्रत्युपेक्षते दुःप्रमार्ज यति । १ ।दुःप्रत्युपेक्षते सुप्रमार्जयति । २ ।सुप्रत्युपेक्षतेदुःप्रमार्जयति ।३ । सुप्रत्युपेक्षते सुप्रमार्ज यति । ४ । अत्राधेषु त्रिषु भंगेषु पश्चादानुपूर्व्या यथोत्तरं तपः कालविशेषतानि पंचरात्रिं दिवसानि प्रायश्चित्तं, चतुर्थे भंगे शुद्धो विधिना प्रवृत्तेः, इहाद्यास्त्रयो भंगका मासलघुप्रायश्चित्तविषयाः,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003372 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 36 Vyavahar ChhedSutra 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1046 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 36, & agam_vyavahara |
| File Size | 21 MB |