________________
४०८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-३/८८
गच्छस्योपग्रहकरो भविष्यतीति कृत्वा गणचिन्तकस्य परिग्रहे भवतीति ।
गतं प्रमाणद्वारम्, अथातिरिक्त-हीनद्वारमाह[भा.३९९०] पेहा-ऽपेहादोसा, भारो अहिकरणमेव अतिरित्ते।
एए भवंति दोसा, कजविवत्तीय हीनम्मि॥ वृ-अतिरिक्तमुपधिं यदि प्रत्युपेक्षते तदा सूत्रा-ऽर्थयोर्महान् परिमन्थः, अथ न प्रत्युपेक्षते तत उपधिनिष्पत्रम्, एवं प्रेक्षा-ऽप्रेक्षयोरुभयोरपि दोषाः । भारश्च महान् मार्गे गच्छतां भवति । अपरिभोग्यस्य चोपधेर्धारणे अधिकरणम् । एतेऽतिरिक्त दोषा भवन्ति । अथ 'हीनं' यथोक्तप्रमाणाद् न्युनमुपकरणं भवति ततः कार्यस्य विपत्ति, यत् तेन कल्पादिना कार्य तन्न सिध्यतीति भावः। अथ परिकर्मणिद्वाहमाह[भा.३९९१]परिकम्पणि चउभंगो, कारणे विहि बितिओं कारणे अविहि।
निकारणम्मि उ विहि, चउत्यो निक्कारणे अविहि॥ वृ- परिकर्मणायां चतुर्भङ्गी, गाथायां पुंस्त्वं प्राकृतत्वात् । सा चेयम्-कारणे विधिना परिकर्मणमित्येको भङ्गी, कारणेऽविधिनेति द्वितीयः, निष्कारणे विधिनेति तृतीयः, निष्कारणेऽविधिनेति चतुर्थः॥ - [भा.३९९२] कारणे अणुन विहिना, सुद्धो सेसेसु मासिका तिनि ।
तव-कालेसु विसिट्टा, अंते गुरुगा य दोहिं पि॥ -कारणे विधिना परिकर्मणमनुज्ञातम्, अत एवायंप्रथमो भङ्गः शुद्धः। शेषेषु' त्रिषु भङ्गेषु त्रीणि मासिकानि भवन्ति, नवरं तपः-कालयोविशिष्टानि-तत्र द्वितीयमों कालगुरुकम्, तृतीये तपोगुरुकम्, ‘अन्त्ये चतुर्थभङ्गे ‘द्वाभ्यामपि तपः-कालाभ्यांगुरुकम्।अत्रच गर्गरसीवनादिकम् अविधिपरिकर्मणंमन्तव्यम् । एकसरा द्विसरा ऋषकण्टकाचसीवनिका विधिपरिकर्मणंसमनुज्ञातम् ॥ विभूपाद्वारमाह
[भा.३९९३] उदाहडा जे हरियाहडिए, परेहि धोयाइपया उ वत्थे । . भूसानिमित्तं खलु ते करिति, उग्घातिमा वत्थे सविस्थरा उ॥
वृ-प्रथमोद्देशके हताहृतिकासूत्रे परैः' स्तेनैः कृतानि धौतादिपदानि यानि वस्त्रे उदाहृतानि तानियद्यात्मनो विभूषानिमित्तं करोति तदा सविस्त राश्चत्वार उद्घातिमा मासा भवन्ति ।इयमत्र भावना-विभूषानिमित्तं यद्यात्मीयं वस्त्रं प्रक्षालयति रजति घृष्टं मृष्टं वा करोति पटवासादिना वा वासयति तदा चतुर्लघुकम् । सविस्तरग्रहणाद् धौतादिपदानि कुर्वतोयाआत्मविराधनातन्निप्पन्नमपि प्रायश्चित्तम् ।। किमर्थं पुनर्विभूषामासेवते ? इत्याह[भा.३९९४] मलेन घत्थं बहुना उ वत्थं, उज्झाइगो हं चिमिणा भवामि ।
तस्स धोव्वम्मि करेमि तत्ति, वरं न जोगो मलिनान जोगो । वृ.इदं मदीयं वस्त्र बहुना मलेन 'ग्रस्तम्' आपूरितम्, अतोऽनेनाहं "उज्झाइओ' विरुपो भवामि । यतश्चाह विरुप उपलभ्येततः 'तस्य' वस्त्रस्यधौतव्येतप्तिमहं करोमि, येन गोमूत्रादिना शुध्यति तदानयामीत्यर्थः । कुतः? इत्याह-वरं मे वस्त्रेण सह न योगः, परं मलिनवस्त्रेणं योगो न वरम्, मलिनवस्त्रप्रावरणादप्रावरणमेव श्रेय इति भावः । कारणे तु वस्त्र धावन्नपि शुद्धः ।।
For Private & Personal Use Only ___www.jainelibrary.org
Jain Education International