________________
पीठिका- [भा. २६०]
[भा.२६०] नावाए उवक्कमणं, हल-कुलियाईहि वा वि खित्तस्स ।
सम्मज-भूमिकम्मे, पंथ-तलागाइएसुंतु॥ वृ-यन्नावा आदिशब्दादुडुपादिभिश्च नदीं तरति, अथवाहल-कुलिकादिभिर्यत् 'क्षेत्रस्य' इक्षुक्षेत्रादेरुपक्रमणम्, यदि वा यत् क्रियते गृहादीनां सम्मार्जनं भूमिकर्म वा देवकुलादीनाम्, यच्च वा पथः-मार्गस्य शोधनम् तडागं वा खन्यते, आदिग्रहणेनावटादिषु यत् परिकर्म खननादिलक्षणम् । एष समस्तोऽपि क्षेत्रोपक्रमः ।। कालोपक्रममाह[भा.२६१]छआयआए नालियाइव, कालस्स उवक्कमो विउपसत्यो।
रिक्खाईचारेसु व, साव-विबोहेसुवदुमाणं ॥ वृ-'छायया' शङ्कुच्छायया 'नालिकया' घटिकया यः कालो ज्ञायते, यथा एतावान् कालो गत इति। किंविशिष्टः? इत्याह-“विउपसत्यो' विदः-विद्वासस्तैः प्रशस्तः-प्रशंसितः, यथा सुष्टु ज्ञात इति, एष कालोपक्रमः । यदि वा रि(ऋक्षं-नक्षत्रम् आदिशब्दाद्गहपरिग्रहः तेषां चारेषु यत्परिज्ञानम्, यथा-नक्षत्रमिदमेतावन्तं कालमशुभम्, ग्रहो वाऽमुकराशावेतावन्तं कालं स्थायी इत्यादि । यच्च वा 'द्रुमाणां' शमी-चिञ्चिनिकाप्रभृतीनां स्वापे विबोधे च दृष्टे ज्ञायते, यथागतोऽस्तमादित्य उदितो वेति । एष कालोपक्रमः॥
भावोपक्रमो द्विधा-प्रशस्तोऽप्रशस्तश्च । उभयमप्याह[भा.२६२] गणिगा मरुगीऽमच्चे, अपसत्थो भावुवक्कमो होइ।
आयरियस्स उ भावं, उवक्कमिज्जा अह पसत्थो ।। वृ- अप्रशस्तं संसारनिबन्धनत्वादशोभनं यद् भावस्योपक्रमणमेष भावोपक्रमोऽप्रशस्तः॥अत्रदृष्टान्तोगणिका चउसट्ठिकलापंडिया।तीए चित्तसभाए सव्वमनूसजाईणंजाइकम्म सिप्पाणि कुवियपसायणंच लिहावियं। ताहे जो कोइ मेहुणट्ठी एइ तंभणइ-चित्तसभ पिच्छ जेन नजइ किंजाईओ? केरिसो वा एस? । ताहे सो तत्थ जाइकम्मं सिप्पाणि कुवियपसायणं च दुद्रुमवस्समेव भणइ जं जत्थ सुकयं दुक्कयं वा । ताहे सा जाणइ-अमुगजाईओ, अमुगं सिप्पं जाणइ, कुवियपसायणे दारुणसभावो इस्थिनिजिओ वा । एवं नाउंतहा उवचरइ।।
मरुगीदिटुंतो इमो-एगा मरुगी । सा चिंतेइ-कहं मज्झ धीयाओ सुहियाओ हवेज्जा ? | तओ जा जाहे परिणिज्जइ ताहे तं सिक्खवेइ-भत्तारस्स दुक्कमित्ता चडतं पण्हीए आहनिज्जासु । तत्थ पढमाए आहओ पायं महिउमारद्धो, परिचुंबिया 'हा! दुक्खाविय'त्ति । ताए माऊए सिटुं। मायाए भन्नइ-दासो भेजातो (दासभोज्जतो) एस तव। बिइयाए आहओ । सोरुंटित्ता उवसंतो। माऊए सिट्ठ । साभणति-तुमं पिदासभोगेणंएयं भुंजाहि, परंमा अतिआयतं । तइयाए आहतो। रुट्ठो। पिट्टिया।उट्टित्तागतो।माऊए कहियं । तीए भणियं-एस उत्तमो, चक्कि चिट्टिना, देवयमिव उवचरेजा, मर्तृदेवताका हि नारी।पच्छा कहं कह विगमित्तापसाइओ।जहा-एस अम्हं कुलधम्मो, उवायकं वा इच्छियं, कोउगा वा कयं ॥
अमात्यदृष्टान्तो यथा-एगस्स रन्नो आहेडएणं निग्गयस्स आसेण मुत्तियं । पडिनियत्तो राया तेनेव मग्गेणाऽऽगओ पासइ मुत्तं तह चेव ट्ठियं । तओ सुचिरं निरिस्खित्ता चिंतियमनेनजइ इत्थ तडाग होइ तो सुंदरं । अमच्चेण तस्स भावं नाऊण तडागं खणावियं । तडे पायववण
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org