________________
३५८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१-१/६ वृ-यथापक्षी पत्राभ्यां-पक्षाभ्यांसहितः प्राक्तनस्थाननिरपेक्षः स्थानान्तरं व्रजति, एवमयमपि भगवान् ‘सभाण्डकः' पात्रसहितः 'निरपेक्षः' गच्छसत्कापेक्षयारहितः एकान्त मासकल्पप्रायोग्यं क्षेत्रं व्रजति । अयं च यावत् तृतीयपौरुषी तावद् गच्छति, यतस्तस्यामेव "से" तस्य विहारो नान्यासु पौरुषीषु, यत्र तु चतुर्थी पौरुषी भवति तत्र नियमात् तिष्ठतीति॥
तस्मिन् निर्गते सति शेषसाधवः किं कुर्वन्ति? इत्याह[भा.१३७५] सीहम्मि व मंदरकंदराओ नीहम्मिए तओ तम्मि।
चक्खुविसयं अइगए, अइंति आनंदिया साहू॥ वृ-सिंहे इव मन्दरकन्दरायास्तस्मिन्नगारसिंहे गच्छाद् “नीहम्मिए" निर्गते सति कियन्तमपि भूभागमनुगमनं विधाय ततश्चक्षुर्विषयम् 'अतिक्रान्ते' अदर्शनीभूते आयान्ति स्ववसतिम् 'आनन्दिताः' 'अहो ! अयं भगवान् सुखसेवनीयं स्थविरकल्पविहारं विहायातिदुष्करमभ्युद्यतविहारमभ्युपैति' इति परिभावनया हृष्टाः सन्तः साधव इति ॥ इदमेव सविशेषमाह[भा.१३७६] निचेल सचेले वा, गच्छारामा विनिग्गए तम्मि।
चक्खुविसयं अईए, अयंति आनंदिया साहू ॥ वृ-निश्चेले वा सचेले वा गच्छारामात् सुखसेवनीयाद् विनिर्गते तस्मिश्चक्षुर्विषयमतीते आयान्त्यानन्दिताः साधव इति ॥ अथासौ विवक्षित क्षेत्रं गत्वा किं करोति? इत्याह[भा.१३७७] आभोएउं खेत्तं, निव्वाघाएण मासनिव्वाहि ।
गंतूण तत्य विहरइ, एस विहारो समासेणं ॥ वृ-'आभोग्य' विज्ञाय क्षेत्रं 'निव्याघतिन' विघ्नाभावेन 'मासनिर्वाहि मासनिर्वहणसमर्थ गत्वा तत्र' क्षेत्रे 'विहरति' स्वनीति परिपालयति। एष विहारो विशेषानुष्ठानरूपोऽस्य भगवतः समासेन प्रतिपादित इति ।। उक्तं विहारद्वारम् । अथ सामाचारीद्वारमाह[भा.१३७८]इच्छा-मिच्छा-तहक्कारो, आवस्सि निसीहिया य आपुच्छा।
पडिपुच्छ छंदण निमंतणा य उवसंपया चेव ॥ वृ-'इदं मदीयं कार्यमिच्छया कुरुत, न बलाभियोगेन' इत्येवमिच्छायाः करणमिच्छाकारः । कथञ्चित् स्खलितस्य 'मिथ्या मदीयं दुष्कृतम्' इति भणनं मिथ्याकारः । गुर्वादिषु ब्रुवाणेषु 'यथाऽऽदिशत यूयं तथैव" इति भणनं तथाकारः । कचि बहिर्गमनकार्ये समुतपन्ने ‘अवश्यं गन्तव्यम्' इति भणनं आवश्यिकी । वसतिप्रवेशे निषिद्धोऽहं गमनक्रियायाः' इति भणनं नैषेधिकी । स्वकार्यप्रवृत्तावाप्रच्छनमापृच्छा ।आदिष्टस्य कार्यस्यकरणकाले पुनःप्रच्छनं प्रतिपृच्छा। पूर्वगृहीतेनाशनादिनासाधूनामभ्यर्थनाच्छन्दना ।तेनैवागृहीतेन यथालाभंयुष्मद्योग्यममुकमानेष्ये' इति प्रार्थना निमन्त्रणा । उपसम्पद् द्विधा-साधुविषया गृहस्थविषयाच। ज्ञानादिहेतोर्यदपरंगणं गत्वोपसम्पद्यतेसा साधुविषया। यत् पुनरवस्थाननिमित्तंगृहिणामनुज्ञापनं सा गृहस्थविषया॥ अथैतासां मध्याद् जिनकल्पिकस्य काः सामाचार्यो भवन्ति ? इत्युच्यते[भा.१३७९] आवसि निसीहि मिच्छा, आपुच्छुवसंपदं च गिहिएसु।
अन्ना सामायारी, न होति से सेसिया पंच ।। -आवश्यिकीं नैषेधिकी मिथायाकारमापृच्छां उपसम्पदं च 'गृहिषु' गृहस्थविषया एताः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org