________________
३०३
उद्देशकः ५, मूलं-१५३, [भा. ५८६०] पडिलेहित्ता पमजित्ता परिवियब्बे सिया॥
-अस्य सम्बन्धमाह[भा.५८६१] वंतादियणं रत्तिं, निवारितं दिवसतो वि अत्थेणं ।
वंतमनेसियगहणं, सिया उ पडिवक्खओ सुत्तं॥ कृ-रात्रौ वान्तापानंपूर्वसूत्रे निवारितम्, दिवसतोऽपिअर्थेन निवारितम्।अनेषणीयग्रहणमपि साधुभिर्वान्तमेव, अतस्तदिह प्रतिषिध्यते । “सियाउ पडिवक्खओ सुत्तं"ति स्याद्' भजनया प्रतिपक्षतो वा एतत् सूत्रं भवति अप्रतिपक्षतो वा । थथअर फअरथइफक्षतो यथा-पूर्वसूत्रे रात्री वान्तापानं निवारितम्, इदं तु दिवाऽनेषणीयं वान्तं निवार्यते। अप्रतिपक्षतो यथा-पूर्वसूत्रे वान्त न वरतते प्रत्यापातुमित्युक्तम्, इहाप्यनेषणीयं वान्तं न वर्तते ग्रहीतुमित्युच्यते ।। अनेन सम्बन्धेनायातस्यास्यव्याख्या-निर्ग्रन्थस्यगृहपतिकुलं पिण्डपातप्रतिज्ञया अनुप्रविष्टस्यान्तःप्रतिग्रहे प्राणा वा बीजानि वा रजो वा परि-समन्तादापतेयुः। तच' प्राणादिकं यदिशक्नोति विवेक्तुंवा विशोधयितुंवाततः 'तत् प्राणादितादिकं लात्वा हस्तेनगृहीत्वा विशोध्यविशोध्य' सर्वथैवापनीय ततः 'संयत एव' प्रयत्नपर एव भुञ्जीत वा पिबेद्वा तिच्च न शक्नोति विवेक्तुंवा विशोधयितुंवा तद् नात्मना भुञ्जीत न वाऽन्येषां दद्यात्, किन्तु एकान्ते बहुप्राशुके प्रदेशे प्रत्युपेक्ष्य प्रमृज्य परिष्ठापयितव्यं स्यादिति सूत्रार्थः ॥अथ भाष्यकृद् विषमपदानि विवृणोति[भा.५८६२] पाणग्गहणेण तसा, गहिया बीएहि सब्व वणकाओ।
रतगहणा होति मही, तेऊ वन सोचिरहाई ।। कृ इह प्राणग्रहणेनत्रसाःगृहीताः।बीजग्रहणेनतुसर्वोऽपिवनस्पतिकायः सूचितः ।रजोग्रहणेन च मही' पृथिवीकायो गृहीतः, तेजःकायोवा, परंसचिरस्थायीन भवतीति कृत्वा विवेचनादिकं तत्र नघटते॥ [भा.५८६३] ते पुन आनिजंते, पडेज पुब्बिं व संसिया दव्वे ।
आगंतु तुब्मवा वा, आगंतूहिं तिमंसुतं ।। . वृ-'तेपुनः' त्रसादय आनीयमाने वा भक्ते पतेयुः, पूर्व वा तत्र 'द्रव्ये भक्त-पाने 'संश्रिताः' स्थिताः । ते च द्विविधाः-आगन्तुकास्तदुद्भवा वा । तत्रागन्तुकत्रसादिविषयम् इदं प्रस्तुतसूत्रं मन्तव्यम् ।। अथ के तदुद्भवाः ? के वा आगन्तुका मवेयुः ? इत्याह[भा.५८६४] रसता पणतो व सिया, होज अनागंतुगा न पुन सेसा ।
एमेव य आगंतू, पनगविवञ्जा भवे दुविहा॥ वृ-ये 'रसजाः' तक-दधि-तीमनादिरसोत्पन्नाः कृम्यादयस्त्रसा यश्च पनकः स्याद् एते 'अनागन्तुकाः' तदुद्भवा भवन्ति, न पुनः 'शेषाः पृथिवीकायादयः । एवमेव च ये पनकविवर्जा 'द्विविधाः' त्रसा- स्थावराश्च जीवाः ते सर्वेऽप्यागन्तुकाः सम्भवन्ति ॥ [भा.५८६५] सुत्तम्मि कहियम्मिं, जयणा गहणं तु पडितो दहव्यो।
___ लहुओ पएक्खणम्भि, आणादि विराधना दुविहा । वृ-एवं सूत्रमुच्चार्य पदच्छेदं कृत्वा य एष सूत्रार्थो भणितः एतत् सूत्रमाकर्षितमिति भण्यते। एवंसूत्रेआकर्षिते सतिनियुक्तिविस्तर उच्यते-तेन साधुनायतनया भक्त-पानस्य ग्रहणंकर्तव्यम्।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org