________________
२९१
उद्देशक : ५, मूलं-१५१, [भा. ५८०७] छिन्नभक्तो वा सोऽसंस्तृतः ।। निर्विचिकित्सपद व्याख्याति[भा.५८०८] निस्संकमनुदितोऽतिच्छितो व सूरो त्ति गेण्हती जो उ ।
उदित धरेते विहु सो, लग्गति अविसुद्धपरिणामो ।। नर्विचिकित्सो नाम निशकमनुदितोऽतिक्रान्तो वा सूर्य इति मन्यते । एवं यो निशङ्कितेन चेतसा गृह्णातिसयद्यपि उदिते ध्रियमाणेवा' अनस्तमितिरवौगृह्णाति तथाप्यविशुद्धपरिणामतया प्रायश्चित्ते लगति ।। [भा.५८०९] एमेव य उदिउ त्ति व, धरइत्ति व सढमुवगतं जस्स।
सविवजए विसुद्धो, विसुद्धपरिणामसंजुत्तो॥ कृएवमेवयस्य सोढं निसन्दिग्धंचित्तेउपगतम्-यदुतादित्य उदितः ध्रियतेवा' नाद्याप्यस्तमेति सयद्यपि विपर्यये' विपर्यासज्ञानेवर्तततथापिविशुद्धपरिणामइति कृत्वा विशुद्धः' नप्रायश्चित्ती॥ अथ यदुक्तं सूत्रे-“अह पुन एवंजाणेञ्जा-अनुग्गएसूरिएअत्यमिएव" तितत्रोद्गतमनस्तमितं वाविंचेतसि कृत्वा गृहीतं पश्चात् पुनतिं यथा-अनुद्गतोऽस्तमितो वा; कथं पुनस्तद्द्वातम्? इत्याह[मा.५८१०] समि-चिंचिणिमादीणं, पत्ता पुष्फा य नलिनिमादीणं ।
उदय-ऽत्यमणं रविणो, कहिंति विगसंत-मउलिता ।। वृ-शमी-चिञ्चिणिकादीनां तरूणां पत्राणि निलीनीप्रभृतीनां च पुष्पाणि विकसन्ति सन्ति रवेरुदयं कथयन्ति । एतान्येव मुकुलयन्ति सन्ति रवेरस्तमयनं कथयन्ति॥
कथं पुनरादित्य उदितोऽस्तमितो वा न दृश्यते? इत्याह[भा.५८११] अब्म-हिम-वास-महिया महागिरी-राहु-रेणु-रयछन्नो।
मूढदिसस्स व बुद्धी, चंदे गेहे व तेमिरिए॥ -अम्रसंस्तृते गगने, हिमनिकरेवापतति, वर्षेणवामहिकया वापतन्त्याछादिते, महागिरिणा वा अन्तरिते, राहुणा वा सर्वग्रहणेनोदया-ऽसतमनयोर्गृहीते रवी, रेणु:-कटकगमनाद्युत्खाता धूलि रजः-औत्पादिकं ताभ्यां चा छन्न उदितोऽस्तमितो वा रविन ज्ञायते । दिग्मूढो वा कश्चिद् अपरांदिशंपूर्वां मन्यते, सनीचमादित्यं विलोक्य 'उद्कतमात्रआदित्यः' इतिबुध्या भक्त-पानं गृहीत्वा वसतिं प्रविष्टो यावद् मुक्तस्तावदन्धकारं जातम्, ततो जानाति- अस्तमितेऽहं भुक्त इति । अथवा 'गेहे' गृहाभ्यन्तरे कारणजाते दिवा सुप्तः, प्रदोषे चन्द्रे उदिते विबुद्धो विवरेण ज्योत्स्ना प्रविष्ट राष्ट्वा चिन्तयति-एष आदित्यातपः प्रविष्टः; स च तैमिरिको मन्दं मन्दं पश्यति ततो गृहिणा निमन्त्रितो भुक्तः । एवमादिभिः कारणैरनुदितमुदितं मन्येत उदितं वाऽनुदितम्, अस्तमितमप्यनस्तमितं अनस्तमितमप्यस्तमितम् ॥ततः[भा.५८१२] सुत्तं पडुच गहिते, नातुं इहरा उ सो न गेण्हंतो।
जो पुन गिण्हति नातुं, तस्सेगट्ठाणगं वड्डे ॥ वृ- यद्युद्गतोऽनस्तमितो वा इतिबुध्या सूत्रे प्रतीत्य “उग्गयवित्तीए अनत्यमियसंकप्पे" इति सूत्रप्रामाण्येन गृहीतं पश्चाच्च ज्ञातम् 'अनुद्गतोऽस्तमितो वा रवि' ततो यद् मुखे यच्च पाणी यच प्रतिग्रहे तत् सर्वमपि व्युत्सृजेत् । 'इतरथा' यद्यसौ पूर्वमेवानुदितमस्तमितं वा अज्ञास्यत्
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org