Agam Sutra Satik 35 Bruhatkalpa ChhedSutra 2

SR No.: 003371
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 1500
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 35, & agam_bruhatkalpa
File Size: 29 MB

Page 1157

१०६
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१११ व्याख्यातं त्रय इति पदम् । अथानुद्घातिकपदं व्याख्यातुमाह[भा.४८९०] उग्घातमनुग्घाते, निक्खेवो छविहो उ कायव्वो
नामंठवणा दविए, खेत्ते काले य भावे य।। वृ-इह हस्वत्वाद्दीर्घत्ववद् उद्घातिकादनुद्धातिकस्य प्रसिद्धिरिति कृत्वा द्वयोरप्युद्धातिकाऽनुद्धातिकयोः षड्विधो निक्षेपः कर्तव्यः । तद्यथा-नामनि स्थापनायां द्रव्ये क्षेत्रे काले भावे चेति ॥ तत्र नाम-स्थापने गतार्थे । द्रव्यादिविषयमुद्धातिकमनुद्धातिकंच दर्शयति[भा.४८९१] उग्घायमनुग्घाया, दव्वम्मि हलिद्दराग-किमिरागा।
खेत्तम्मि कण्हभूमी, पत्थरभूमी य हलमादी॥ वृ-'द्रव्ये द्रव्यत उद्घातिको हरिद्रारागः, सुखेनैवापनेतुशक्यत्वात्; अनुद्धातिकः कृमिरागः, अपनेतुमशक्यत्वात् । क्षेत्रत उद्घातिकं कृष्णभूमम्, अनुद्धातिका प्रस्तरभूमि । कुतः ? इत्याह“हलमादि"त्तिहल-कुलिकादिभिः कृष्णभूममुद्धातयितुं-क्षोदयितुंशक्यम्, प्रस्तरभूमिरशक्या।।
तथा[भा.४८९२] कालम्मि संतर निरंतरंतु समयो य होतऽनुग्घातो।
भव्वस्स अट्ट पयडी, उग्घातिम एतरा इयरे ।। वृ-कालत उद्घातिकं सान्तरं प्रायश्चित्तस्य दानम्, अनुद्धातकं निरन्तरदानम् । तुशब्दाद् लघुमासादिकमुद्धातिकम्, गुरुमासादिकमनुद्धातिकम् । अथवा कालतः समयोऽनुद्धातिको भवति, खण्डशः कर्तुमशक्यत्वात् आवलिकादय उद्घातिकाः,खण्डयितुं शक्यत्वात् । भावत उद्घातिका भव्यस्याष्टौ कर्मप्रकृतयः, उद्धातयितुं शक्यत्वात् । ‘इतरस्य' अभव्यस्य सत्कास्ता एव 'इतराः' अनुद्धातिकाः॥ कुतः ? इति चेद् उच्यते[भा.४८९३] जेन खवणं करिस्सति, कम्माणं तारिसो अभव्वस्स ।
नय उप्पज्जइ भावो, ति भावो तस्सऽनुग्घातो ।। वृ. 'येन' शुभाध्यवसायेन 'कर्ममां' ज्ञानावरणादीनां क्षपणमसौ करिष्यति स ताशो भावोऽभव्यस्य कदाचिदपि नोत्पद्यते इत्यतस्तस्य भावोऽनुद्धातः, कर्मणामुद्धातं कर्तुमसमर्थः, अत एव तस्य कर्माणि अनुद्धातिकानि भण्यन्ते । अत्र च प्रायश्चित्तानुद्धातिकेनाधिकारः ।। तच कुत्र भवति? इत्याह[भा.४८९४] हत्ये य कम्म मेहुण, रातीभत्ते य होतऽनुग्घाता।
एतेसिंतु पदाणं, पत्तेय परूवणं वोच्छं। कृ-हस्तकर्मकरणे मैथुनसेवने रात्रिभक्ते, एतेषुत्रिषुसूत्रोक्तपदेषु अनुद्धातिकानि' गुरुकाणि प्रायश्चित्तानि भवन्ति । तत्र हस्तकर्मणि मासगुरुकम्, मैथुन-रात्रिभक्तयोश्चतुर्गुरुकाः। एतच्च प्रायश्चित्तं यदा यत्र स्थाने भवति तत् पुरस्ताद् व्यक्तीकरिष्यते । अथ 'एतेषां' हस्तकर्मादीनां त्रयाणामपि पदानां 'प्रत्येक' पृथक् प्ररूपणां वक्ष्ये ।।
यथाप्रतिज्ञातमेव निर्वाहयितुकामो हस्तकर्मप्ररूपणां तावदाह[भा.४८९५] नामं ठवणाहत्थो, दव्वहत्थो य भावहत्यो य ।
दुविहो य दव्वहत्यो, मूलगुणे उत्तरगुणे य॥