________________
वक्षस्कारः -३
२१७
सिंधुमामधेशं उत्तिण्णे अणहसासणबले, तहेवभरहस्सरन्नोनिवेएइ निवेइत्ता यअप्पिणित्ताय पाहुडाइं सक्कारिअसम्माणिए सहरिसे विसजिए सगं पडमंडवमइगए।
ततेणंसुसेणे सेनावईण्हाए कयबलिकम्मे कयकोउअमंगलपायच्छित्तेजिमिअभुत्तुत्तरागए समाणे जाव सरसगोसीसचंदणुक्खित्तगायसरीरे उपिं पासायवरगए फुट्टमाणेहिं मुइंगमस्थहिं बत्तीसइबद्धेहिं नाडएहिं वरतरुणीसंपउत्तेहिं उवणचिजमाणे २ उवगिजमाणे २ उवलालि (लभि) जमाणे २ महयाहयनगीअवाइअतंतीतलतालतुडअघणमुइंगपडुप्पवाइअरवेणं इवे सद्दफरिसरसरूवगंधे पंचविहे माणुस्सए कामभोगे भुंजमाणे विहरइ।
दृ. 'तएणमित्यादि, निगदसिद्धं, नवरंसुषेणनामानं सेनापति-सेनानीरत्नमिति, किमवादीदित्याह-'गच्छाहि णमित्यादि,गच्छभोदेवानुप्रिय! सिन्ध्वा महानद्यः पाश्चात्यं–पश्चिमदिग्वतिनं निष्कुटं-कोणवर्तिभरतक्षेत्रखण्डरूपं, एतेन पूर्वदिग्वर्तिभरतक्षेत्रखण्डनिषेधः कृतो बोध्यः, इदंचकैविभाजकैर्विभक्तमित्याह-पूर्वस्यांदक्षिणस्यांच सिन्धुर्नदी पश्चिमायांसागरः-पश्चिमसमुद्रः उत्तरस्यां गिरिर्वैतादयः एतैः कृता मर्यादा-विभागरूपा तया सहितं, एभि कृतविभागमित्यर्थः, अनेन द्वितीयपाश्चात्यनिष्कुटात् विशेषोदर्शितः, तत्रापि समानिच-समभूभागवर्तीनिविषमाणि च-दुर्गभूमिकानि निष्कुटानि च अवान्तरक्षेत्खण्डरूपाणि ततो द्वन्द्वस्तानि च-'ओअवेहित्ति साधय अस्मदाज्ञाप्रवर्तनेनास्मद्वशान् कुरु, अनेन कथनेनप्रथमसिन्धुनिष्कुटसाधनेऽल्पीयसोऽपि भूभागस्य साधने न गजनिमीलिका विधेयेति ज्ञापितं, एवमेवाखण्डषटखंडक्षितिपतित्वप्राप्तेः, 'ओअवेत्ता' साधयित्वाअयाणि-सद्यस्कानि वराणि-प्रधानानि रत्लानि-स्वस्वजातावुत्कृष्टवस्तूनि प्रतीच्छ-गृहाण, प्रतीष्यचममैतामाज्ञप्तिकांप्रत्यर्पयेति, ततः सुषेणो यथा चक्रेतथाऽऽह
'तते णमित्यादि, ततो भरताज्ञानंतरंस सुषेणः एवं स्वामिंस्तथेत्याज्ञया विनयेन वचनं प्रतिश्रृणोति इति पर्यन्तपदयोजना, व्याख्यात्वस्य प्राग्वत्, किंभूतः सुषणः?-सैन्यस्य प्रक्रमात् भरतचक्रवर्तिसम्बन्धिनः पराक्रमो यस्मात् तथा, दृष्टं हि बलवति प्रभौ बलं बलवद्भवतीति, एतेन 'ओअंसी तिपदेन पौनरुक्त्यं, महात्मा- उदात्तस्वभावः ओजस्वी-आत्मना वीर्याधिकः तेजसा शारीरेण लक्षणैश्च-सत्वादिभिर्युक्तः, म्लेच्छभाषासु-पारसी आरबीप्रमुखासुविशारदःपण्डितः, ततम्लेच्छदेसभाषाज्ञो हि तत्तद्देशीयम्लेच्छान्सामदादिवाक्यैबोर्बुसमर्थो भवति, अत एव चित्र-विविधंचारु-अग्राम्यतादिगुणोपेतंभाषत इत्येवंसीलः, भरतक्षेत्रेनिष्कुटानां निम्नानां च-गम्भीरस्थानानां दुर्गमानांच-दुःखेन गन्तुं शक्यनानां दुष्प्रवेशानां दुःखेन प्रवेष्टुं शक्यानां भूभागानां विज्ञायकस्तत्र तद्वासीव प्रचारचतुरः, अत एवैनां योग्यतां विभाव्यैताशे शासने नियुक्तः, अर्थशास्त्र-नीतिशास्त्रदि तत्र कुशलः रत्न सेनापति-सैन्येशेषु मुख्यः, भरतेन राज्ञा एवमुक्तः सन् हष्टतुष्टेत्यादि प्राग्वत् ।
___ ततः स किंकरोतीत्याह–'पडिसुणेत्ता' इत्यादि,सर्वचैतत्पाठसिद्धं, नवरंसुषेणविशेषणं सनद्धं शरीरारोपणात् बद्धं कसाबन्धनतः धर्म लोहकत्तलादिरूपं सञ्जातमस्येति वर्मितं ईशं कवचं-तनुत्राणंयस्य स तथा, उत्पीडिता-गाढं गुणारोपणादृढीकृताशरासनपट्टिका-धनुर्दण्डो येन स तथा, पिनद्धं ग्रैवेयं-ग्रीवात्राणं ग्रीवाभरणं वा येन स तथा बद्धो-ग्रन्थिदानेन आविद्धः परिहितो मू वेष्यनेन विमलवरचिह्नपट्टो-वीरातिवीरतासूचकवस्त्रविशेषो येन स तथा,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
For
www.jainelibrary.org