Page Text
________________
वक्षस्कारः-३
-
२०७
अथ प्रकृतं प्रस्तूयते-'वत्थुपरिछाए त्ति, अत्र चशब्दोऽध्याहार्यस्तेन वास्तुपरीक्षायां च विधिज्ञमिति योज्यं। ॥१॥ “गृहमध्ये हस्तमितं खात्मा परिपूरितं पुनः श्वभ्रम् ।
यद्यूनमनिष्टं तत् समे समंधन्यमधिकं चेत् ॥" इत्यादि, अथवा वास्तूनां परिच्छदे-आच्छादन-कटकम्बादिभिरावरणं तत्र विधिज्ञ यथार्हकटम्बादिविनियोजनातू, तथा नेमिपार्वेषु-सम्प्रदायगम्येषुभक्तशालास-रसवतीशालासु कोट्टनीषु-कोहूं-दुर्गस्थायिराजसत्कंनयन्ति-प्रापयन्ति यायिराज्ञामिति व्युत्पत्या कोट्टन्यः-याः कोट्टग्रहणाय प्रतिकोट्टभित्तय उत्थाप्यन्ते तासु, चशब्दः समुच्चये, तथा वासगृहेषु-शयनगृहेषु विभागकुशलं-यथौचित्येनविभाजकं, चःसमुच्चये, तथा छेद्यं-छेदनाह काष्ठादि वेध्यं-वेधना, तदेवचःसमुच्चयेदानकर्म-अनाथ गिरिकरक्तसूत्रेण रेखादानंतत्रप्रधानबुद्धि, तथाजलगानांजलगतानां भूमिकानांजलोत्तरणार्थकपद्याकरणाय भाजनं यथौचित्येन विभाजकं,चः समुच्चये, उन्मग्नानिमग्नानद्याधुत्तरे तस्यैताशसामर्थ्यस्य सुप्रतीतत्वात्, जलस्थलयोः सम्बन्धिनीषुगुहास्विव गुहासुसुरङ्गास्वित्यर्थः तथा यन्त्रेषु-घटीयन्त्रादिषुपरिखासु-प्रतीतासु, चः पूर्ववत्कालज्ञानेचिकीर्षितवास्तुप्रशस्ताप्रशस्तलक्षणपरिज्ञाने। ॥१॥ "वैशाखे श्रावणे मार्गे, फाल्गुने क्रियते गृहम् ।
___ शेषमासेषु न पुनः, पौषो बाराहसम्मतः॥" इत्यादिके, तथैवेति वाच्यान्तरसंग्रहे शब्दे-शब्दशास्त्र सर्वकलाव्युत्पत्तरेतन्मूलकत्वात् वास्तुप्रदेशे-गृहक्षेत्रैकदेशे। ॥१॥ "ऐशान्यां देवगृहं महानसंचापि कार्यमाग्नेय्याम्।
नैऋत्यां भाण्डोपस्करोऽर्थ धान्यानि मारुत्याम्॥" इत्यादिगृहावयवविभागे शास्त्रक्तविधिविधाने प्रधानं-मुख्यं गर्मिण्यो-जातगा डोडकिता वल्लयः फलाभिमुखवल्लय इत्यर्थः कन्या इव कन्या:-अफला अथवा दूरफला वा वल्लयः वृक्षाश्चवास्तुक्षेत्रप्ररूढा वल्लिवेष्टितानि-भावे क्तप्रत्ययविधानात्वल्लिवेष्टनानि-वास्तुक्षेत्रोद्गतवृक्षेष्वारोहणानि एतेषां ये गुणदोषास्तेषां विज्ञायक- विशेषज्ञ, ते चेमे--"गर्भिणीवल्लिास्तुप्ररूढा आसन्नफलदा, कन्या च सा तत्रैव नासत्रफला, वृक्षाश्च प्लक्षवटाश्वत्थोदुम्बराः प्रशस्ताः आसनाःकण्टकिनोरिपुभयदा"इत्यादि,प्रहशस्तद्रुमकाष्ठं वागृहादिप्रशस्तं वल्लिवेष्टितानि प्रशस्तवल्लिसम्बन्धीनि प्रशस्तानि गृहमहीषु नचाप्रशस्तवल्लिसम्बधीनि, एनमेवार्थमाह वराह:
॥१॥"शस्त्रोषधिद्रुभलतामधुरा सुगन्धा, स्निग्धा समान शुषिरा च महीनृपानाम् ___ अप्यध्वनि श्रमविनोदमुपागतानां, धत्ते श्रियं किमुत शाश्वतमन्दिरेषु।।"
पुनस्तदेव विशेषयन्नाह-गुणान्यः-प्रज्ञाधारणाबुद्धिहस्तलाघवादिगुणवान् षोडश प्रासादाः-सान्तनस्वस्तिकादयो भूपतिगृहाणि तेषां करणे कुशलः, चतुःषष्टिविकल्पाः गृहाणां वास्तुप्रसिद्धाः तत्रविस्तृता-अमूढा मतिर्यस्यसतथा, विकल्पानां चतुःषष्टिरेवं-प्रमोदविजयादीनि षोडशगृहाणिपूर्वद्वाराणि स्वस्तनादीनि षोडश दक्षिणद्वाराणि धनदादीनि षोडश उत्तरद्वाराणि दुर्भगादीनि षोडश पश्चिमद्वाराणि सर्वमीलने चतुःषधिरिति, नन्द्यावर्ते-गृहविशेषे एवमग्रेत
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003352 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 18 Jamboodwippragnapati UpangSutra 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 564 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 18, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 13 MB |