________________
सूर्यप्रज्ञप्तिउपाङ्गसूत्रम् १/७/२९
मू. (२९) ता कहंतेमंडलसंठिती आहितातिवदेजा?, तत्थ खलुइमातो अट्ठ पडिवत्तीओ प० तत्थेगे एवमाहंसु-ता सव्वावि मंडलवता समचउरंससंठाणसंठिता पं० एगे एवमाहंसु ।
एगे पुण एवमाहंसु, ता सव्वाविणं मंडलवता विसमचउरंससंठाणसंठिया पन्नत्ता एगे एवमाहंसु २, एगे पुण एवमाहंसु सव्वाविणं मंडलवया समचदुक्कोणसंठिता पं० एगे ए०३।
एगे पुण एवमाहंसु सव्वावि मंडलवता विसमचउक्कोणसंठिया पं० एगे एवमाहंसु ४, एगे पुण एवमाहंसु-ता सव्वावि मंडलवया समचक्कवालसंठिया पं० एगे एवमाहंसु ५।
एगे पुण एवमाहंसु-ता सव्वावि मंडलवता विसमचकवालसंठिया प० एगे एव० ६, एगे पुण एव०७। एगे पुण एव०-ता सव्वावि मंडलवता छत्तागारसंठिया पं० एगे एव०।
तत्थ जे ते एवमाहंसु ता सव्वावि मंडलवता छत्ताकारसंठिता पं० एतेणं नएणं नायव्वं, नो चेवणं इतरेहि, पाहुडगाहाओ भाणियब्वाओ।
वृ. 'ता कहं ते मंडलसंठिई'इत्यादि, 'ता' इति पूर्ववत्, कथंभगवन्! तत्त्वया मण्डलसंस्थितिराख्याता इति भगवान् वदेत एवं भगवता गौतमेन प्रश्ने कृते सत्येतद्विषयपरीतिर्थिकप्रतिपत्तीनां मिथ्याभावोपदर्शनार्थं प्रथमतस्ता एवोपदर्यति-'तत्थ खलु'इत्यादि, 'तत्र तस्यां मण्डलसंस्थितौ विषये खल्विमा वक्ष्यमाणस्वरूपा अष्टौ प्रतिपत्तयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा तत्रतेषामष्टानांपरतीथिकानां मध्ये एके-प्रथमेतीर्थान्तरीया एवमाहुः, 'ता' इतितेषामेव तीर्थान्तरीयाणामनेकवक्तव्यतोपक्रमे क्रमोपदर्शनार्थ, 'सव्यावि मंडलवयत्ति मण्डलं-मण्डलपरिभ्रमणमेषामस्तीति मण्डलवन्ति, तथाचाह–सर्वाअपि-समस्ता मण्डलवत्ता-मण्डलपरिभ्रमणवन्ति चन्द्रादिविमानानि, समचतुरप्रसंस्थानसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः । अत्रोपसंहारः ‘एगे एवमाहंसु' एवं सर्वाण्युपसंहारवाक्यानि भावनीयानि, एके पुनर्द्वितीया एवमाहुः-सर्वाअपि मण्डलवत्ता विषमचतुरस्रसंस्थानसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः २, तृतीया एवमाहुः-सर्वा अपि मण्डलवत्ताः समचतुष्कोणसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः३, चतुर्था आहुः-सर्वा अपि मण्डलवत्ता विषमचतुष्कोणसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः ४, पञ्चमा आहुः-सर्वा अपि मण्डल वत्ताः समचक्रवालसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः ५, षष्ठाआहुः-सर्वाअपि मण्डलवत्ता विषमचक्रवालसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः ६, सप्तमा आहुः-- सर्वा अपि मण्डलवत्ताश्चक्रर्द्धचक्रवालसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः ७, अष्टमा पुनराहः-सर्वा अपि मण्डलवत्ताश्छत्राकारसंस्थिताः प्रज्ञप्ताः-उत्तानीकृतछत्राकारसंस्थिताः, एवमष्टावपि परप्रतिपत्तीरुपदर्य सम्प्रति स्वमतमुपदिदर्शयिषुराह
_ 'तत्थ' इत्यादि,तत्र-तेषामटानांतीर्थान्तरीयाणांमध्ये येएवमाहुः-सर्वाअपिमण्डलवत्ताश्छत्राकारसंस्थिताः प्रज्ञप्ता इति, एतेन नयेन, नयो नाम प्रतिनियतैकवस्त्वंशविषयोऽभिप्रायविशेषो, यदाहुः समन्तभद्रादयो-'नयो ज्ञातुरभिप्राय' इति, तत एते एतेन नयेन-एतेनाभिप्रायविशेषेण सर्वमपि चन्द्रादिविमानज्ञानं ज्ञातव्यं, सर्वेषामप्युत्तानिकृतकपित्थार्द्धसंस्थानसंस्थितत्वान्न चैव-नैव इतरैः शेषैर्नवैस्तथावस्तुतत्वाभावात्, ‘पाहुडगाहाओ भाणियव्वाओ'त्ति अत्रापि अधिकृतप्राभृतप्राभृतार्थप्रतिपादिकाः काश्चन गाथा वर्तन्ते, ततो यथासम्प्रदायं भणितव्या इति ।
प्राभृतं-१, प्राभृतप्राभृतं-७ समाप्तम्
- प्राभृतप्राभृतं-८:_ तदेवमुक्तं सप्तमंप्राभृतप्राभृतं, साम्प्रतमष्टममारभ्यते-तस्य चायमाधिकारो मण्डलानां
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org