________________
१२०
सूर्यप्रज्ञप्तिउपाङ्गसूत्रम् १०/६/४८ च, इह श्रवणधनिष्ठारूपे द्वे एव नक्षत्रे श्राविष्टी पौर्णमासी परिसमापयतः, केवलमभिजिन्नक्षत्रं श्रवणेन सह सम्वद्धमिति तदपि परिसमापयतीत्युक्तं, कथमेतदवसीयते इति चेत्, उच्यते । इह प्रवचनप्रसिद्धममावास्यापौर्णमासीविषयचन्द्रयोगपरिज्ञानार्थमिदं करणम्
नाउमिह अमावासं जइ इच्छसि कम्मि होइ रिक्खम्मि ।
अवहारं ठाविज्जा तत्तियरूवेहि संगुणए ।। ॥२॥ छावट्ठी य मुहुत्ता बिसट्ठिभागा य पंच पडिपुन्ना ।
वासविभागसत्तट्टिगो य इक्क हवइ भागो॥ ॥३॥ एयमवहाररासिं इच्छअमावाससंगुणं कुञा ।
नक्खत्ताणं एत्तो सोहणगविहिं निसामेह ।। ॥४॥ बावीसंच मुत्ता छायालीसं विसट्ठिभागा य ।
एवं पुणव्वसुस्स य सोहेयव्वं हवइ बुच्छं । ॥५॥ वावत्तरं सयं फग्गुणीणं बानउइय वे विसाहासु ।
चत्तारिअ बायाला सोज्झा अह उत्तरासाढा ॥ एवं पुनव्वसुस्स य विसट्ठिभासहियं तु सोहणगं ।
इत्तो अभिईआई बिइयं वुच्छामि सोहणगं । ॥७॥ अभिइस्स नव मुहुत्ता बिसट्ठिभागा य हुंति चउवीसं ।
छावट्ठी असमत्ता भागा सत्तट्टिछैअकया। ॥८॥ उगुणटुं पोट्टवयातिसुचेव नवोत्तरंच रोहिणिया।
तिसु नवनवएसु भवे पुनव्वसू फग्गुणीओ य ।। ॥९॥ पंचेव उगुणपन्नं सयाइ उगुणुत्तराइंछच्चेव ।
सोज्झाणि विसाहासुंमूले सत्तेव चोआला ।। ॥१०॥ अट्ठसय उगुणवीसा सोहणगं उत्तराण साढाणं ।
चउवीसं खलु भागा छावट्ठी चुन्निआओ य।। ॥११॥ एआइ सोहइत्ता जं सेसं तं हवेइ नक्खत्तं ।
इत्थं करेइ उडुवइ सूरेण समं अमावासं ।। ॥१२॥ इच्छापुन्निमगुणिओ अवहारो सोत्थ होइ कायव्यो ।
तं चैव य सोहणगं अभिई अइंतु कायव्वं ।। ॥१३॥ सुद्धमि अ सोहणगे जं सेसं तं भविज नक्खत्तं ।
तत्थ य करेइ उडुवइ पडिपुन्नो पुनिमं विउलं ।। दृ. एतासांगाथानांक्रमेण व्याख्या--वाममावास्यामिह-चुगेज्ञातुमिच्छसि, यथा कस्मिनक्षत्रे वर्तमाना परिसमाप्ता भवतीति तावद्रूपैर्यावत्योऽमावास्या अतिक्रन्तास्तावत्याः सङ्घयाया इत्यर्थ, वक्ष्यमाणस्वरूपं अवधार्यते प्रथमतया स्थाप्यतेइत्यवधार्यो-ध्रुवराशिस्तमवधार्यराशिंपट्टिकादौ स्थापयित्वा चतुर्विंशत्यधिकेन पर्वशतेन समुणयेत्, अथ किंप्रमाणोऽसाववधार्यो राशिरिति तत्प्रमाणनिरूपणार्थमाह- 'छावट्ठी' गाहा, षट्षष्टिर्मुहूर्ता एकस्य च मुहूर्तस्य पञ्च परिपूर्णा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org