________________
१२६
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-२१/-1-1५१२ नव सूत्राणि, नवरमौधिकवनस्पतिसूत्रे औधिकवनस्पतिपर्याप्तकसूत्रे बादरसूत्रे बादरपर्याप्तकसूत्रे चजघन्यतोऽङ्गुलासङ्खयेयभाग उत्कर्षतःसातिरेकंयोजनसहरण, तच्च पद्मनालाघधिकृत्य वेदितव्यं, शेषेषु तुपञ्चसूत्रेषु जघन्यत उत्कर्षतो वाऽङ्गुलासङ्खयेयभागः,,
द्वित्रिचतुरिन्द्रियाणांप्रत्येकं त्रीणि२ सूत्राणि, तद्यथा-औधिकसूत्रमपर्याप्तसूत्रं पर्याप्तसूत्रं च, तत्रौधिकसूत्रे पर्याप्तसूत्रे च द्वीन्द्रियाणामुत्कर्षतो द्वादश योजनानि,
त्रीन्द्रियाणांत्रीणि गव्यतानि, चतुरिन्द्रियाणांचत्वारि गव्यूतानि, अपर्याप्तसूत्रेतुजघन्यतउत्कर्षतश्चाङ्गुलासङ्खयेय भागः,
तथा सामान्यतस्तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणांजलचराणां सामान्यतः स्थलचराणांचतुष्पदानामुर:परिसाणां भुजपरिसप्पाणां खचरपञ्चेन्द्रियतिरश्चां च प्रत्येकं नव २ सूत्राणि, तद्यथा-त्रीणि
औधिकानि त्रीणि संमूच्छिमविषयाणि त्रीणि गर्भव्युत्क्रान्तिकविषयाणि, तत्रापर्याप्तेषु स्थानेषु सर्वेष्वपि जघन्यत उत्कर्षतो वाअगुलासङ्खयेयभागः, शेषेषुतुस्थानेषुजघन्यतोऽङ्गुलासङ्ख्येयभाग उत्कर्षतः सामान्यतस्मिर्यक्पञ्चेन्द्रिययेषुजलचरेषु चोत्कर्षतो योजनसहलं, सामान्यतः स्थलचरेषु चतुष्पदस्थलचरेषुचौषिकेषु गर्भव्युत्क्रान्तिकेषु च षट् गव्यूतानि, सम्मूर्छिमेषु गव्यूतपृथकत्वं, उरः परिसपेष्वौषिकेषु गर्भव्युत्क्रान्तिकेषु च योजनसहस्रं सम्मूर्छिमेषु योजनपृथकत्वं, भुजपरिसपेष्वौषिकेषु गमव्युत्क्रान्तेषु च गव्यूतपृथकत्वं, सम्मूछिमेषु धनुःपृथकत्वं, खचरैष्वौधिकेषु गर्भव्युत्क्रान्तिकेषु सम्मूर्छिमेषु च सर्वेषु स्थानेषु धनुःपृथकत्वं । मू. (५१३) जोयणसहस्स छग्गाउयाइंतत्तो य जोअणसहस्स।
___ गाउयपुहुत्तं भुयए धनुहपुहत्तं च पक्खीसु॥ मू. (५१४) जोयणसहस्स गाउयपुहुत्तं तत्तो यजोअणपुहुत्तं।
- दोहंतु धनुषहुत्तं समुच्छिमे होति उच्चत्तं ॥ वृ. अत्रेमे सङ्ग्रहगाथे--"जोअणसहस्स"मित्यादि, गर्भव्युत्क्रान्तिकानां जलचराणामुत्कर्षतः शरीरावगाहनायामानंयोजनसहनं, चतुष्पदस्थलचराणांषड्गव्यतानि, उरःपरिसर्पस्थलचराणां योजनसहस्रं, भुजपरिसर्पस्थलचराणां गव्यूतपृथकत्वं, पक्षिणां धनुःपृथकत्वं, तथा सम्मूर्छिमानांजलचराणामुत्कर्षतःशरीरावगाहनायाः प्रमाण योजनसहसं, चतुष्पदस्थलचराणां गव्यूतपृथकत्वं, उरःपरिसर्पस्थलचराणां योजनपृथकत्वं, भुजपरिसर्पस्थलचराणां पक्षिणांच धनुःपृथकत्वमिति
मू. (५१५) मणूसोरालियसरीरस्स णं भंते ! केमहालिया सरीरोगाहणा पं०? गो० ! जह० अंगु० उक्को० तिन्नि गाउयाई, एवं अपञ्जताणंजह० उक्को० अंगुलस्सअसं०, संमुच्छिमाणं जह० उक्को० अंगुलस्स असं०, गब्भवतंतियाणं पज्जत्ताण य जह० अंगुलस्स असं० उक्को० तिन्नि गाउयाई।
पृ. उक्तं तिर्यक्पञ्चेन्द्रिययौदारिकशरीरावगाहनामानमिदानीं मनुष्यपञ्चेन्द्रियौदारिकशरीरावगाहनामानमाह-'मणुस्सोरालियसरीरस्सण' मित्यादि, कण्ठ्यं, नवरं त्रीणि गव्यतानि देवकुर्वाद्यपेक्षया, तदेवमौदारिकशरीरस्यविधयः संस्थानानि प्रमाणानिचोक्तानि, सम्प्रति तानि क्रमेण वैक्रियस्याभिधित्सुराह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org