________________
२४०
राजप्रश्नीयउपाङ्गसूत्रम्-१७ प्रदक्षिणीकरोति
आदक्षिणप्रदक्षिणीकृत्य च श्रमण भगवतो महावीरस्यापेक्षया य उत्तरूप्रोव दिग्मागस्तपक्रामति-गच्छति अपक्रम्य च तद् दिव्यं यानविमानमीषद् एतदेव प्रकटयति-चतुरलं, चतुर्भिरङ्गुलैरित्यर्थ असम्प्राप्तं सत् धरणीतले स्थापयति स्थापयित्वा चतसृभिरग्रमहिषीभिः सपरिवाराभिद्वाभ्यामनीकाभ्या तद्यथा-गन्धर्वानीकेन नाट्यानीकेनच सार्द्ध सम्परिवृतस्तस्माद् दिव्यात् यानविमानात् पूर्वेण त्रिसोपानप्रतिरूपकेण प्रत्यवतरति, चत्वारि सामानिकदेवसहस्राण्युत्तरेण, शेषा दक्षिणेन 'तए णमि' त्यादि, 'वंदामि नमसामि जाव पञ्जुवासामी'त्यत्र यावच्छब्दकरणात् 'सक्कारेमि सम्माणेमि कल्लाणं मंगलं देवयंचेइयं पञ्जुवासेमि' इति परिग्रहः,।
मू(१८) सूरियाभातिसमणेभगवं महावीरे सूरिया देवंएवंवयासीपोराणमेयं सूरियामा जीयमेयं सूरियाभा ! किच्चमेयं सूरियामा! करणिजमेयं सूरियाभा ! आइन्नमेयं सूरि-याभा! अब्भणुण्णायमेयं सूरियामा ! जे णं भवणवइवाणमंतरजोइसवेमाणिया देवा अरहते भगवंते वंदति नमसंति वंदित्ता नमंसित्ता तओ पच्छा साइं साइं नामगोताई साहिति, तं पोराणमेयं सूरियाभा! जाव अब्भणुन्नायमेयं सूरियामा!।
वृ.ततः 'सूरियाभाई' इत्यादि, सूरियामात्आदिः-मुख्यः पर्युपासकतया यस्यस सूर्याभादि श्रमण भगवान् महावीरस्तं सूर्याभं देवमेवमवादीत्–'पोराणमेयमि'त्यादि प्राग्वत् ।
मू. (१९) तए णं से सूरियाभे देवे समणेणं भगवया महावीरेणं एवं वुत्ते समाणे हट्ठ जाव समणं भगवंमहावीरं वंदति नमंसति वंदित्ता नमंसित्ता नचासन्ने नातिदूरे सुस्सूसमाणे नमसमाणे अभिमुहे विनएणं पंजलिउडे पञ्जुवासति ।।
वृ. 'नचासन्ने' इत्यादि, नात्यासन्नः-नातिनिकटोऽवग्रहपरिहारात् नात्यासन्ने वा स्थाने वर्तमान इति गम्यम् 'नाइदूरे' इति न नैवातिदूरः-अतिविप्रकृष्टोऽनौचित्यपरिहारात् नातिदूरे वा 'सुस्सूसमाणे इति भगवद्वचनानि श्रोतुमिच्छन् ‘अभिमुहे' इति अभि-भगवन्तं लक्ष्यीकृत्य मुखमस्येति अभिमुख्, भगवतःसम्मुख इत्यर्थ, विनयेन हेतुना ‘पंजलिउडे' इति प्रकृष्टः-प्रधानो ललाटतटघटितत्वेन अअलि-हस्तन्यासविशेषः कृतो येन स प्राञ्जलिकृतः, सुखादिदर्शनात् क्तान्तस्य परनिपातः, पर्युपास्ते सेवते।
मू. (२०) तए णं समणे भगवं महावीरे सूरियाभस्स देवस्स तीसे य महतिमहालियाए परिसाए जाव परिसा जामेव दिसिं पाउब्भूया तामेव दिसि पडिगया।
१. ततः श्रमणो भगवान् महावीरः सूर्याभस्य देवस्य श्वेतस्य राज्ञो धारणीप्रमुखानां च देवीनां तस्याश्च ‘महइमहालिताए' इति अतिशयेन महत्या 'इसिपरिसाए' इति ऋषयःत्रिकालदर्शनिनस्तेषां पर्षत् तस्याः, अवध्यादिजिनपर्षद इत्यर्थः, मुनिपर्षदोयथोक्तानुष्ठनानुष्ठायिसाधुपर्षदः 'जतिपरिसाए' इति यतन्ते उत्तरगुणेषु विशेषत इति यततोविचित्रद्रव्याघभिग्राहायुषताः साधवस्तेषांपर्षदो यतिपर्षदः, विदुपरिसाए' इति विद्वत्परिषदःअनेकविज्ञानपर्षदो देवपर्षदः इक्ष्वाकुपर्षदः क्षत्रियपर्षदः कौरव्यपर्षदः कथम्भूताया इत्याह ।
'अनेगसयाए' इति अनेकानि पुरुषाणां शतानि सङ्ख्यया यस्यां सा अनेकशता तस्याः 'अनेगवंदाए' इति अनेकानि वृन्दानि यस्याः सा तथा तस्याः, 'अनेगसयवंदपरिवाराए' इति
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org