________________
४७४
प्रश्नव्याकरणदशाङ्गसूत्रम् २/२/३६
मणूसा सच्चण य तत्ततेल्लतउलोहसीसकाई छिवंति धरेति न य डझंति मणूसा पव्वयकडकाहिं मुच्चंते न य मरंति सच्चेण य परिग्गहिया असिपंजरगया समराओवि वणिइति अणहाय सच्चवादी बहबंधभियोगवेरघोरेहिं पमुचंति य अमित्तमज्झाहिं निइंति अणहा य सच्चवादी सादेव्वाणि य देवयाओ करेंति सच्चवयणे रताणं।
तं सचं भगवं तित्थकरसुभासियं दसविहं चोदसपुचीहिं पाहुडत्यविदितं महरिसीण य समयप्पदिन्नं देविंदनरिंदभासियत्थं वेमाणियसाहियं महत्थं मंतोसहिविज्ञासाहणत्थं चारणगणसमणसिद्धविजं मणुयगणाणं वंदणिजं अमरगणाणं अञ्चणिजं असुरगणाणं च पूणिज्जं अनेगपासंडिपरिग्गहितं जंतं लोकमि सारभूयं गंभीरतरं महासमुद्दाओ थिरतरगं मेरुपव्वयाओ सोमतरगचंदमंडलाओ दित्ततरंसूरमंडलाओ विमलतरंसरयनहयलाओ सुरभितरं गंधमादणाओ जेविय लोगम्मि अपरिसेसा मंतजोगाजवायविजा यजंभका यअस्थाणिय सत्याणि य सिक्खाओ य आगमा य सच्चाणिवि ताइंसच्चे पइडियाई,
सच्चंपिय संजमस्स उवरोहकारकं किंचि न वत्तव्वं हिंसासावजसंपउत्तंभेयविकहकारक अनत्यवायकलहकारकं अनजं अववायविवायसंपउत्तं वेलंब ओजधेजबहुलं निलजंलोयगरहणिशं दुद्दिढ़ दुस्सुयं अमुणियं अप्पणो थवणा परेसु निंदा न तंसि मेहावीण तंसि धन्नो नतंसि पियधम्मो नतंकुलीणो न तंसि दाणपति न तंसि सूरो न तंसि पडिरूवो न तंसिलट्टो न पंडिओन बहुस्सुओ नवि यतं तपस्सी ण यावि परलोगनिच्छियमतीऽसि सब्वकालं जातिकुलरूववा हिरोगेण वावि जं होइ बञ्जणिजं दुहओ उवयारमतिकंतं एवंविहं सच्चंपि न वत्तव्वं,
अह केरिसकंपुणाइ सच्चं तुभासियचं?, जंतंदव्वेहि पञ्जवेहि य गुणेहिं कम्मेहिं बहुविहेहि सिप्पेहिं आगमेहि य नामक्खायनिवाउवसग्गतद्धियसमाससंधिपदेहउजोगियउणादिकिरियाविहाणधातुसरविभत्तिवनजुत्तं तिकलंदसविहंपि सच्चं जह भणियं तह य कम्मुणा होइ दुवालसविहा होइ भासा वयणंपिय होइ सोलसविहं, एवं अरहंतमणुन्नायं समिक्खियं संजएणंकालंमि य वत्तव्यं
वृ. 'जंबू' इत्यादि, तत्र जम्बूरिति शिष्यामन्त्रणं 'बिइयं च त्ति द्वितीयं पुनः संवरद्वारं 'सत्यवचनं सद्भयो-मुनिभ्यो गुणेभ्यः पदार्थेभ्यो वा हितं सत्यं, आहच–“सच्चं हियं समामिह संतो मुणओ गुणा पयत्था वा।"
तच्चतद्वचनं सत्यवचनं, एतदेव स्तुवनाह-शुद्धं--निर्दोषं अत एव शुचिकं-पवित्रंशिवशिवहेतुः सुजातं-शुभविवक्षोत्पन्नं अत एव सुभाषितं-शोभनव्यक्तवाग्रूपं शुभाश्रितं सुखाश्रितं सुधासितं वा सुव्रतं-शोभननियमरूपंशोभनो नाम मध्यस्थः कथः प्रतिपादको यस्य तत्सुकथितं सुदृष्टं०अतीन्द्रियार्थदर्शिभिबृढमपवर्गादिहेतुतयोपलब्धं सुप्रतिष्ठितं- समस्तप्रमाणैरुपपादितं सुप्रतिष्ठितयशः-अव्याहतख्यातिकं सुसंजमियवयणबुइयंति सुसंयमितवचनैः-सुनियन्त्रितवचनैरुक्तं यत्तत्तथा, सुरवराणां नरवृषभाणां 'पवरबलवग'त्ति प्रवरबलवतां सुविहितजनस्य च बहुमतं-सम्मतं यत्तत्तथा,
परमसाधूनां नैष्ठिकमुनीनां धर्माचरणं-धर्मानुष्ठानं यत्तत्तथा, तपोनियमाभ्यां परिगहीतं-अङ्गीकृतंयत्तत्तथा, तपोनियमौ सत्यवादिन एव स्यातांनापरस्येति भावः, सुगतिपथदेशक च लोकोत्तमं व्रतमिदमिति व्यक्तं, विद्याधरगगनगमनविद्यानां साधनं नासत्यवादिनस्ताः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.
www.jainelibrary.org