________________
३२४
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २४/-19/८३९ आइल्लग'त्ति असज्ज्ञिनः पञ्चेन्द्रियतिरश्चयः समुद्घाताः सज्ञिनस्तु नरकं यियासोः पञ्चाद्याः, अन्त्ययोर्द्वयोर्मनुष्याणामेव भावादिति।
'जहनेणं दो भवग्गहणाई'ति सज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यउत्पद्यपुनर्नरकेपुत्पद्यतेततो मनुष्येषु एवमधिकृतकायसंवेधे भवद्वयं जघन्यतो भवति, एवं भवग्रहणाष्टकमपि भावनीयं, अनेन चेतमुक्त-सज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यक् ततो नारकः पुनः सज्ञिपञ्चेन्द्रियति र्यङ् पुनर्नारकः पुनः सज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यङ्पुनारकस्ततः पुनः सज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यङ् पुनस्तस्यामेव पृथिव्यां नारक इयंवमष्टावेव वारानुत्पद्यतेनवमे भवेतुमनुष्यः स्यादिति, एवमौधिक औषिकेषु नारकेषूत्पादितः, अयं चेह प्रथमो गमः। ___'पज्जत्ते'त्यादिस्तु द्वितीयः २ 'सो चेव उक्कोसकाले' इत्यादिस्तु तृतीयः ३ जहन्नकालद्वितीये'त्यादिस्तु चतुर्थः ४।
__ तत्रच 'नवरं इमाइं अट्ठ नाणत्ताई'ति, तानि चैवं-तत्र शरीरावगाहनोत्कृष्टा योजनसहसमुक्तेह धनुःपृथक्त्वं, तथा तत्र लेश्याः षड् इह त्वाधास्तिस्रः, तथा तत्र दृष्टिस्त्रिधा इह तु मिथ्याष्टिरेव, तथा तत्राज्ञानानि त्रीणि भजनया इह तु द्वे एवाज्ञाने, तथा तत्र आद्याः पञ्च समुद्घाता इह तु त्रयः, 'आउअज्झवसाणा अनुबंधो य जहेव असन्त्रीण'ति जघन्यार्थतिकासज्ज्ञिगमइवेत्यर्थः, ततश्चायुरिहान्तर्मुहूर्त, अध्यवसायस्थानान्यप्रशस्तान्येव, अनुबन्धोऽप्यन्तर्मुहूर्तमेवेति, अवसेस'मित्यादि, अवशेष यथासज्ज्ञिनः प्रथमगमे औधिकइत्यर्थः निगमनवाक्यं चेदं-'अवसेसो चेव गमओ'त्ति अनेनैवेतदर्थस्य गतत्वादिति, 'सो चेव जघन्नकाले त्यादिस्तु सज्ज्ञिविषये पञ्चमो गमः ५।
इह च ‘सो चेव'त्ति स एव सञी जघन्यस्थितिकः, 'सो चेव उक्कोसे त्यादिस्तु षष्ठ :६, 'उक्कोसकाले त्यादिस्तु सप्तमः ७,तत्रच 'एएसिं चेव पढमगमोत्ति एषामेव सचिनांप्रथमगमो यत्रौधिक औधिकेषूत्पादितः, 'नवर'मित्यादितत्रजघन्याऽप्यन्तर्मुहूर्तरूपा सज्ञिनः स्थितिरुक्ता सेह न वाच्येत्यर्थः, एवमनुबन्धोऽपि तद्रूपत्वात्तस्येति, 'सोचेवे'त्यादिरष्टमः।
इहच 'सोचेव'त्तिसएवोत्कृष्टस्थितिकः सज्ञी ८, उक्कोसे'त्यादिर्नवमः ९, उक्खेवनिखेवओ' इत्यादि, तत्रोत्क्षेपः
प्रस्तावना सच प्रतिगममौचित्येन स्वयमेव वाच्यः, निक्षेपस्तु-निगमनं सोऽप्येवमेवेति
पर्याप्तकसङ्ख्यातवर्षायुष्कसंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमाश्रित्य रलप्रभावक्तव्यतोक्ता, अथ तमेवाश्रित्य शर्कराप्रभावक्तव्यतोच्यते, तत्रौधिक औषिकेषु तावदुच्यते
मू. (८४०) पञ्जत्तसंखेज्जवासाउयसनिपंचिंदियतिरिक्खजी० भंते! जेभविए सक्करप्पभाए पुढवीएनेरइएसु उव्वजितए सेणंभंते! केवइकालद्वितीएसुउवव०?, गोयमा! जह० सागरोवमहितीएसु उक्को० तिसागरोवमहितीएसु उववजेजा।
तेणं भंते ! जीवा एगसमएणं एवं जहेव रयणप्पभाए उववजंतगमगस्स लट्ठी सचेव निरवसेसाभा० जाव भवादेसोत्तिकालादेसेणं जहन्नेणं सागरोवमंअंतोमुहत्तंअमहियंउक्कोसेणं बारससागरोवमाउइंचउहि पुवकोडीहिं अमहियाइएवतियं जाव करेजा।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org