________________
शतकं - १८, वर्ग:-, उद्देशकः - १०
२६७
तत्य णं जे ते एसणिज्जा ते दुविहा प० तं० - जाइया य अजाइया य, अत्थ तत्थ णं जे ते अजाइया ते णं समणाणं निग्गंथाणं अभक्खेया, तत्थ णं जे ते जातिया ते दुविहा प० तं० - लद्धा य अलद्धा य, तत्थ णं जे ते अलद्धा ते णं समणाणं निग्गंथाणं अभक्खेया । तत्थ णं जे ते लद्धा ते णं समणाणं निग्धाणं भक्खेया, से तेणट्टेणं सोमिला ! एवं वुबइ जाव अभक्खेयावि ।
मासा ते भंते! किं भक्खेया अभक्खेया?, सोमिला ! मासा मे भक्खेयावि अभक्खेयावि, सेकेणट्टेणं जाव अभक्खेयावि, से नूणं ते सोमिला ! वंभन्नएसुनएसु दुविहा मासा प० तं० - दव्वमासा य कालमासा य । तत्थ णंजे ते कालमासा ते णं सावणादीया आसाढपज्जवसाणा दुवालस तं० - सावणे भद्दवए आसोए कत्तिए मग्गसिरे पोसे माहे फागुणे चित्ते वइसाहे जेट्ठामूले आसाढे, तेणं समणाणं निग्गंथाणं अभक्खेया, तत्थ णं जे ते दव्वमासा ते दुविहा प० तं० - अत्थमासा य धन्नमासा य, तत्थ णं जे ते अत्थमासा ते दुविहा प० तं० - सुवत्रमासा य रुप्पमासा य । ते णं समणाणं निग्गंथाणं अभक्खेया, तत्थ णं जे ते धन्नमासा ते दुविहा प० तं०-सत्यपरिणया य असत्थपरिणयाय एवं जहा धत्रसरिसवा जाव से तेणट्टेणं जाव अभक्खेयावि ।
कुलत्था ते भंते! किं भक्खेया अभक्खेया?, सोमिला ! कुलत्था भक्खेयावि अभक्खेयावि, सेकेणट्टेणं जाव अभक्खेयावि ?, से नूणं सोमिला ते बंभन्नएस नएसु दुविहा कुलत्था प० तं० - इत्थिकुलत्था य धनकुलत्थाय ।
तत्थ णं जे ते इत्थिकुलत्था ते तिविहा प०, तंजहा - कुलकन्नयाइ वा कुलवहूयाति वा कुलमाउयाइ वा, ते.णं समणाणं निग्गंथाणं अभक्खेया, तत्थ णं जे ते धन्नकुलत्था एवं जहा धन्नसरिसवा से तेणट्टेणं जाव अभक्खेयावि ॥
वृ. 'तेण' मित्यादि, 'इमाईच णं' ति इंमानि च वक्ष्यमाणानि यात्रायापनीयादीनि 'जत्त' ति यानं यात्रा - संयमयोगेषु प्रवृत्ति 'जवणिज्जं 'ति यापनीयं - मोक्षाध्वनि गच्छतां प्रयोजक इन्द्रियादिवश्यतारूपो धर्म्मः ‘अव्याबाहं' ति शरीरबाधा नामभावः 'फासुयविहारं' ति प्रासुकविहारो - निर्जीव आश्रय इति, 'तविनियमसंजमसज्झायझाणावस्सयमाइएसु'ति ।
इह तपः अनशनादि नियमाः - तद्विषया अभिग्रहविशेषाः यथा एतावत्तपःस्वाध्यायवैयावृत्यादि मयाऽवश्यं रात्रिन्दिवादौ विधेयमित्यादिरूपाः संयमः -प्रत्युपेक्षादि स्वाध्यायोधर्मकथादि ध्यानं-धर्मादि आवश्यकं - षड्विधं, एतेषु च यद्यपि भगवतः किञ्चिन्न तदानीं विशेषतः संभवति तथाऽपि तत्फलसद्भावात्तदस्तीत्यवगन्तव्यं, 'जयण' त्ति प्रवृत्ति 'इंदियजवणिज्जं 'ति इन्द्रियविषयं यापनीयं - वश्यत्वमिन्द्रिययापनीयं ।
एवं नोइन्द्रिययापनीयं, नवरं नोशब्दस्य मिश्रवचनत्वादिन्द्रियैर्मिश्राः सहार्थत्वाद्वा इन्द्रियाणां सहचरिता नोइन्द्रियाः - कषायाः, एषां च यात्रादिपदानां सामयिकगम्भीरार्थत्वेन भगवतस्तदर्थपरिज्ञानसम्भावयता तेनापभ्राजनार्थ प्रश्नः कृत इति ॥ 'सरिसव' त्ति एकत्र प्राकृत शैल्या सध्शवयसः--समानवयसः अन्यत्र सर्षपाः - सिद्धार्थकाः, 'दव्वमास 'त्ति द्रव्यरूपा माषाः 'कालमास'त्ति कालरूपा मासाः, 'कुलत्थ' त्ति एकत्र कुले तिष्ठन्तीति कुलस्थाः - कुलाङ्गनाः, अन्यत्र कुलत्थाः धान्यविशेषाः, सरिसवादिपदप्रश्नश्च छलग्रहणेनोपहासार्थं कृत इति ।।
अथ च सूरिं विमुच्य भगवतो वस्तुतत्वज्ञानजिज्ञासयाऽऽह
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org