________________
शतकं-१३, वर्गः-, उद्देशकः-४
१०९
मू. (५७७) जीवत्थिकारणं भंते ! जीवाणं किं पवत्तति ?, गोयमा ! जीवत्थिकारणं जीवे अनंतानं आभिनिबोहियनाणपजवाणं अनंताणं सयनाणपञ्जवाणं एवं जहा वितियसए अस्थिकायउद्देसए जाव उवओगं गच्छति, उवओगलक्खणे णंजीवे।
पोग्गलस्थिकारणंपुच्छा, गोयमा! पोग्गलस्थिकारणंजीवाणंओरालियवेउब्बियआहारए तैयाकम्मए सोइंदियचक्खिदियधाणिदियजिभिदियफासिंदयमणजोगवयजोगकाजोगआणापाणूणं च गहणं पवत्तति, गहणलक्खणे णं पोग्गलत्थिकाए।
वृ.'अवगाहणालक्खणेणं'तिइहावगाहना--आश्रयभावः॥ 'जीवस्थिकाएण'मित्यादि, जीवास्तिकायेनेति अन्तर्भूतभावप्रत्ययत्वाज्जीवास्तिकायत्वेन जीवतयेत्यर्थः भदन्त ! जीवानां किं प्रवर्तते? इति प्रश्नः, उत्तरंतु प्रतीतार्थःमेवेति ।
_ 'पोग्गलत्थिकाएण'मित्यादि, इहौदारिकादिशरीराणां श्रोत्रेन्द्रियादीनांमनोयोगान्तानामानप्राणानां च ग्रहणं प्रवर्तते इति वाक्यार्थः, पुद्गलमयत्वादौदारिकादीनामिति ।
अस्तिकायप्रदेशस्पर्शद्वारे
मू. (५७८) 'एगे भंते ! धम्मस्थिकायपदेसे केवतिएहिं धम्मत्थिकायपएसेहिं पुढे ?, गोयमा! जहन्नपदे.तिहिं उक्कोसपदे छहिं । केवतिएहिं अहम्मस्थिकायपएसेहिं पुढे?, गोयमा!. जहन्नपए चाहिं उक्कोसपए सत्तहिं । केवतिएहि आगासत्थिकायपएसेहिं पुढे ?, गोयमा! सत्तहिं
केवतिएहि जीवत्थिकायपएसेहिं पुढे?, गोयमा ! अनंतेहिं । केवतिएहिं पोग्गलस्थिकायपएसेहिं पुढे ?, गोयमा! अनंतेहिं । केवतिएहिं अद्धासमएहिं पुढे ?, सिय पुढे सिय नो पुढे जइ पुढे नियमं अनंतेहिं।
एगे भंते ! अहम्मत्थिकायपएसे केवतिएहिं पुढे ? जहन्नपए तिहिं उक्कसपए छहिं सेसं जहा धम्मस्थिकायस्स । एगे भंते! आगासत्थिकायपएसे केतविएहिं धम्मस्थिकायपएसेहिं पुढे गोयमा! सिय पुढेसियनो पुढे, जइ पुढे जहन्नपदे एकेण वा दोहिं वातीहि वा चउहि वा उक्कोसपए सत्तहिं, एवं अहम्मस्थिकायप्पएसेहिवि।।
केवतिएहिं आगासस्थिकाय? कहिं, केवतिएहिं जीवत्थिकायपएसेहिं पुढे ?, सिय पुढे सिय नो पुढे, जइ पुढे नियमं अनंतेहिं । एवं पोग्गलश्चिकायपएसेहिवि अद्धासमएहिवि।
वृ. 'एगे मते ! धम्पत्थिकायप्पएसे इत्यादि, “जहन्नपए तिहिंति जघन्यपदं लोकान्तनिष्कुटरूपंयत्रैकस्य धर्मास्तिकायादिप्रदेशस्यातिस्तौकैरन्यैः स्पर्शनाभवति तच्च भूम्यासन्नापवरककोणदेशप्रायं, इहोपरितनेनैकेन द्वाभ्यां च पार्श्वत एको विवक्षितः प्रदेशः स्पृष्टः, एवं जधन्येन त्रिभिरिति ।
'उकोसपए छहिति विवक्षितस्यैक उपर्येकोऽधस्तनश्चत्वारो दिक्षु इत्येवं षभिःरिदं च प्रतरमध्ये, “जहन्नपदे चउहिंति धर्मास्तिकायप्रदेशो जघन्यपदेऽधर्मास्तिकायप्रदेशैश्चतुर्भिः स्पृष्ट इति, कथं?,तथैव त्रयः, चतुर्थःस्तु धर्मास्तिकायप्रदेशस्थानस्थित एवेति, उत्कृष्टपदे सप्तभिरिति, कथं?, षड् दिकपटके, सप्तमस्तु धर्मास्तिकायप्रदेशस्थ एवेति ।
आकाशप्रदेशैः सप्तभिरेव, लोकान्तेऽप्यलोकाकाशप्रदेशानां विद्यमानत्वात् ३॥ 'केवतिएहिं जीवस्थिकाए' इत्यादि 'अनंतेहिं ति अनन्तैरनन्तजीवसम्वन्धिनामनन्तानां
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org