________________
४३८
भगवतीअङ्गसूत्रं ८/-/९/४२७
अंतराइयकम्मासरीरपुच्छा, गोयमा! दानंतराएणं लाभंतराएणं भोगंतराएणंउवभोगतराएणं वीरियंतराएणं अंतराइयकम्मासरीरप्पयोगनामाए कम्स्स उदएणं अंतराइयकम्मासरीरप्पयोगबंधे।
नाणावरनिकम्मासरीरप्पयोगबंधेणंभंते! किं देसबंधे?, गोयमा! देसबंधेनो सब्वबंधे, एवं जाव अंतराइयकम्मा० । नाणावरनिनकम्मासरीरप्पयोगबंधे णं भंते ! कालओ केवचिरं होइ ?, गोयमा! नाणा० दुविहे पन्नत्ते, तंजहा-अनाइए सपज्जवसिएअनाइए अपज्जवसिए वा एवं जहा तेयगस्स सचिट्ठणा तहेव एवं जाव अंतराइयकम्मस्स । नाणावरनिज-कम्मासरीरप्पयोगबंधंतरेणं भंते! कालओ केवच्चिरं होइ?, गोयमा! अनाइयस्स एवं जहा तेयगसरीरस्स अंतरंतहेव एवं जाव अंतराइयस्स।
एएसिणं भंते ! जीवाणं नाणावरनिजस्स कम्मस्स देसबंधगाणं अबंधगाण य कयरे २ जाव अप्पाबहुगंजहा तेयगस्स, एवं आउयवजंजाव अंतराइयस्स आउयस्स पुच्छा, गोयमा! सव्वत्थोवा जीवा आउयस्स कम्मस्स देसबंधगा अबंधगा संखेजगुणा ५।
वृ. 'कम्मासरीरे' त्यादि, 'नाणपडिणीययाए'त्ति ज्ञानस्य-श्रुतादेस्तदभेदात् ज्ञानवतां वा या प्रत्यनीकता-सामान्येन प्रतिकूलता सा तथा तया, 'माणनिण्हवणयाए'त्ति ज्ञानस्य-श्रुतस्य श्रुतगुरूणां वा या निह्नवता-अपलपनं सा तथा तया।
_ 'नाणंतराएणं ति ज्ञानस्य-श्रुतस्यान्तरायः-तद्ग्रहणादौ विघ्नो यः स तथा तेन, नाणपओसेणं ति ज्ञाने-श्रुतादौ ज्ञानवत्सु वा यः प्रद्वेषः-अप्रीति-तद्ग्रहणादौ विघ्नो यः स तथा तेन, 'नाणपओसेणं तिज्ञाने-श्रुतादौज्ञानवत्सु वायःप्रद्वेषः-अप्रीति सतथा तेन, नाणऽच्चासायणाए'त्ति ज्ञानस्य ज्ञानिनां वा याऽत्याशातना-हीलना सा तथा तया ।
'नाणविसंवायणाजोगेणं'ति ज्ञानस्य ज्ञानिनां वा विसंवादनयोगो-व्यभिचारदर्शनाय व्यापारोयः सतथा तेन, एतानिच बाह्यानि कारणानिज्ञानावरणीयकार्मणशरीरबन्धे, अथाऽऽन्तरं कारणमाह-- 'नाणावरनिज'मित्यादि, ज्ञानावरणीयहेतुत्वेन ज्ञानावरणीयलक्षणंयत्कार्मणशरीरप्रयोगनाम तत्तथा तस्य कर्मण उदयेनेति ।
'दंसणपडिणीययाए'त्ति इह दर्शनं-चक्षुर्दर्शनादि, 'तिव्वदंसणमोहनिज्जयाए'त्ति तीव्रमिथ्यातत्वयेत्यर्थः।
तिव्वचरित्तमोहनिञ्जयाए'त्ति कषायव्यतिरिक्तं नोकषायलक्षणमिह चारित्रमोहनीयं ग्राह्यं, तीव्रक्रोधतयेत्यादिना कषायचारित्रमोहनीयस्य प्रागुक्तत्वादिति।
'महारंभयाए'त्ति अपरिमितमकृष्याद्यारम्भतयेत्यर्थः, महारंभपरिग्गहयाए'त्तिअपरिमाणपरिग्रहतया 'कुणिमाहारेणं'ति मासंभोजनेनेति 'माइल्लायए'त्ति परवञ्चनबुद्धिवत्तया 'नियडिल्लायए' निकृति-वञ्चनार्थं चेष्टा मायाप्रच्छादनार्थं मायान्तरमित्येके अत्यादरकरणेन परवञ्चनमित्ये तद्वत्तया, 'पगइभद्दयाए'त्ति स्वभावतः पराननुतापितया 'साणक्कोसयाए'त्ति सानुकम्पतया 'अमच्छरिययाए ति मत्सरिकः-परगुणानामसोढा तद्भावनिषेधोऽमत्सरिकता तया।
'सुभनामकम्मे'त्यादि, इह शुभनाम देवगत्यादिकं कायउजुययाए'त्ति कायर्जुकतया परावञ्चनपरकायवेष्टया 'भावुज्जुययाए'त्ति भावणुकतयापरावञ्चनपरमनःप्रवृत्येत्यर्थः, भासुजु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org