________________
भगवती अङ्गसूत्रं १/-/१/२१
असंखिञ्जइभागं आहारेति अनेगाइं च णं भागसहस्साइं अनासाइजमाणाइं अफासिजमाणाइं विद्धंसमागच्छंति, एएसि णं भंते! पोग्गलाणं अनासाइजमाणाणं अफासाइजमाणाण य कयरे करे अप्पा वा बहुया वातुल्ला वा विसेसाहिया वा ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा पुग्गला अनासाइजमा अफासाइजमाणा अनंतगुणा, बेइंदियाणं भंते! जे पोग्गला आहारत्ताए गिण्हंति ते णं तेसिंपुग्गला कीसत्ताए भुज्जो भुज्जो परिणमंति?, गोयमा ! जिब्मिदियफासिंदियवेमायत्ताए भुज्जो भुजो परिणमंति, बेइंदियाणं भंते! पुव्वाहारिया पुग्गला परिणया तहेव जाव चलियं कम्मं निज्जरंति ।
३४
तेइंदियचउरिदियाणं नाणत्तं ठिईए जाव नेगाईं च णं भागसहस्साई अनाधाइजमाणाई अनासाइजमाणाइं विद्धंसमागच्छंति, एएसि णं भंते! पोग्गलाणं अनाधाइजमाणाई ३ पुच्छ, गोयमा ! सव्वत्थोवा पोग्गला अनाधाइजमाणा अनासाइजमाणा अनंतगुणा अफासाइजमाणा अनंतगुणा, तेइंदियाणं धार्णिदियजिडिंभदियफासिंदियवेमायाए भुजी २ परिणमति ।
चउरिंदियाणं चक्खिदियधाणिंदियजिब्भिंदियफासिंदियत्ताए भुजो भुज्जो परिणमंति । पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं ठिई भणिऊणं ऊसासो वेमायाए, आहारो अनाभोगनिव्यत्तिए अनुसमयं अविरहिओ, आभोगनिव्तिओ जहत्रेणं अंतोमुहुत्तस्स उक्कोसेणं छट्टभत्तस्स, सेसं जहा चउरिदियाणं जाव चलियं कम्मं निज्जरेति ॥ एवं मणुस्साणवि
नवरं आभोगनिव्वत्तिए जहन्त्रेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं उट्टमभत्तस्स सोइंदियवेमायत्ताए भुजो भुजो परिणमंति सेसं जहा चउरिंदियाणं, तहेव जाव निज्जरेति ।
वाणमंतराणं ठिईए नाणत्तं, परिणमंति अवसेसं जहा नागकुमाराणं, एवं जोइसियाणवि, नवरं उस्सासो जहन्त्रेणं मुहुत्तपहुत्तस्स उक्कोसेणवि मुहुत्तपहुत्तस्स, आहारो जहन्नेणं दिवसपुहुत्तस्स उक्कोसेणवि दिवसपुहुत्तस्स सेसं तहेव ।
वेमाणियाणं ठिई भाणियव्वा ओहिया, ऊसासो जहन्त्रेणं मुहुत्तपुहुत्तस्स उक्कोसेणं तेत्तीसाए पक्खाणं, आहारो आभोगनिव्वत्तिओ जहन्त्रेणं दिवसपुहुत्तस्स उक्कोसेणं तेत्तीसाए वाससहस्साणं, सेसं चलियाइयं तहेव जाव निज्जरेति ।
बृ. ‘असुरकुमाराण’मित्यादि, तत्रासुरकुमारवक्तव्यता नारकवक्तव्यतावत्रेया, यतः 'ठिइऊसासाहारे’त्यादिगाथोक्तानि सूत्राणि ४० 'परिणयचिए' इत्यादिगाथागृहीतानि ६ 'भेइयचिए' इत्यादिगाथागृहीतानि १८ 'बंधोदये' त्यादिगाथागृहीतानि ८ तदेवं द्विसप्ततिः - सूत्राणि नारकप्रकरणोक्तानि त्रयोविंशतावसुरादिप्रकरणेषु समानि, नवरं विशेषोऽयम्- 'उक्कोसेणं साइरेगं सागरोवम' मिति यदुक्तं तद्बलिसञ्ज्ञामसुरकुमारराजमाश्रित्योक्तं, यदाह - "चमर १ बलिर सार १ महियं'ति, 'सत्तण्हंथोवाणं' ति सप्तानां स्तोकानामुपरीति गम्यते, स्तोकलक्षणं चैवमाचक्षते119 11 "हेट्ठस्स अणवगल्लस्, निरुवकिट्ठस्स जंतुणो । एगे ऊसासनीसासे, एस पाणुत्ति वुच्चइ ॥ सत्तपाणि से थोवे, सत्त धोवाणि से लवे। लवाणं सत्तहत्तरिए, एस मुहुत्ते वियाहिए ।
.
इदं जघन्यमुच्छसादिमानं जघन्यस्थितिकानाश्रित्यावगन्तव्यम्, उत्कृष्टं चोत्कृष्टस्थितिकानाश्रित्येति ।। ‘चउत्थभत्तस्स' त्ति चतुर्थभक्तमित्येकोपवासस्य सञ्ज्ञा ततस्तस्योपरि, एकत्र
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
॥२॥
www.jainelibrary.org