________________
शतकं - ३, वर्गः, उद्देशक:- ९
यन्नवमोद्देशकमाह
मू. (२०५) रायगिहे जाव एवं वदासी कतिविहे णं भंते! इंदियविसए पन्नत्ते ?, गोयमा पंचविहे इंदियविसए पन्नत्ते, तं०-सोतिंदियविसए जीवाभिगमे जोतिसियउद्देसो नेयव्वो अपरिसेसो बृ. 'रायगिहे ' इत्यादि, 'जीवाभिगमे जोइसियउद्देसओ नेयव्वो' त्ति, सचायम्- 'सोइंदियविसए जाव फासिंदियविसए । सोइंदियविसए णं भंते! पोग्गलपरिणामे कतिविहे पन्नत्ते ?, गोयमा ! दुविहे पन्नत्ते, तंजहा - सुब्मिसद्दपरिणामे य दुब्भिसद्दपरिणामे य' शुभाशुभशब्दपरिणाम इत्यर्थः । 'चक्खिदियविसए पुच्छा, गोयमा ! दुविहे पन्नत्ते, तंजहा सुरूवपरिणामे य दुरूवपरिणामे य, घाणिदियविसए पुच्छा गोयमा ! दुविहे पन्नत्ते, तंजहा सुब्भिगंधपरिणामे य दुब्मिगंधपरिणामेय, एवं जिब्भिदियविसए सुरसपरिणामे य दुरसपरिणामे य, फासिंदियविसए सुहफासपरिणामे य दुहफासपरिणामे य' इत्यादि, वाचनान्तरे च 'इंदियविसए उच्चावयसुमिणो 'त्तिश्यते तत्रेन्द्रियविषयं सूत्रं दर्शितमेव, उच्चावयसूत्रं त्वेवम् ।
'से नूनं भंते ! उच्चावएहिं सद्दपरिमामेहिं परिणममाणा पोग्गला परिणमंतीति वत्तव्वं सिया ?, हंता, गोयमा!' इत्यादि, 'सुब्मिणो' त्ति, इदं सूत्रं पुनरेवम्- 'से नूनं भंते! सुब्भिसद्दपोग्गला दुब्भिसद्दत्ताए परिणमंति ? हंता गोयमा !' इत्यादीति ।
शतकं - ३ उद्देशकः - ९ समाप्तः
२१३
-: शतर्क-३ उद्देशकः- १०:
मू. (२०६) रायगिहे जाव एवं व्यासी- चमरस्स णं भंते! असुरिंदस्स असुररन्नो कति परिसाओ पन्नत्ताओ ?, गोयमा ! तओ परिसाओ पन्नत्ताओ, तंजहा-समिता चंडा जाया, एवं जहानुपुवीए जावऽधुओ कप्पो, सेवं भंते २ ॥
वृ. प्रागिन्द्रियाण्युक्तानि तद्वन्तश्च देवा इत देववक्तव्यताप्रतिबद्धो दशम उद्देशकः, स च सुगम एव, नवरं 'समिय'त्ति समिका उत्तमत्वेन स्थिरप्रकृतितया समवती स्वप्रभोर्वा कोपौत्सुक्यादिभावान् शमयत्युपादेयवचनतयेति शमिका शमिता वा अनुद्धता, 'चंड' त्ति तथाविधमहत्त्वाभावेनेषत्कोपादिभावाच्चण्डा, 'जाय'त्ति प्रकृतिमहत्त्ववर्जितत्वेनास्थानकोपादीनां जातत्याज्जाता, एषा च क्रमेणाभ्यन्तरा मध्यमा बाह्या चेति, तत्राभ्यन्तरा समुत्पन्नप्रयोजनेन प्रभुणा गौरवार्हत्वादाकारितैव पार्श्वेसमागच्छति तां चासौ अर्थः पदं पृच्छति, मध्यमातूभयथाऽप्यागच्छति अल्पतरगौरवविषयत्वात् ।
अभ्यन्तरया चादिष्टमर्थः पदं तया सह प्रबन्धाति -ग्रन्थिबन्धं करोतीत्यर्थः, बाह्या त्वनाकारितैबागच्छति अल्पतमगौरवविषयत्वात्, तस्याश्चार्थः पदं वर्णयत्येव, तत्राद्यायां चतुर्विंशतिर्देवानां सहस्राणि द्वितीयायामष्टाविंशति तृतीयायां द्वात्रिंशदिति, तथा देवीशतानि क्रमेणाध्युष्टानि त्रीनि सार्द्धं च द्वे इति, तथा तद्देवानामायुः क्रमेणार्द्धतृतीयानि पल्योपमानि द्वे सार्द्ध चेति देवीनां तु सार्द्धमेकं तदर्द्ध चेति । एवं बलेरपि नवरं देवप्रमाणं तदेव चतुश्चतुः सहस्रहीनं, देवीमानं तु शतेन शतेनाधिकमिति, आयुर्मानमपि तदेव नवरं पल्योपमाधिकमिति, एवमच्युतान्तानामिन्द्राणां प्रत्येकं तिः पर्षदो भवन्ति, नामतो देवादिप्रमाणतः स्थितिमानतश्च क्वचित्किञ्चद्भेदेन भेदवत्यस्ताश्च
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org