________________
अध्ययनं - ३६, [ नि. ५५९ ]
ठिइं पडुच्च साईया, सपज्जवसियावि य ॥ तिन्नेव सहस्साइं, वासानुक्कोसिया भवे । आउठिई वाऊणं, अंतोमुहुत्तं जहन्नयं ॥ असंखकालमुक्कोसा, अंतोमुहुत्तं जहन्नयं । कार्यठिई वाऊणं, तं कायं तु अमुंचओ ॥ अनंतकालमुक्कोसं, अंतोमुहुत्तं जहन्त्रयं । विजढंमि सए काए, वाउजीवाण अंतरं ॥ एएसिं वन्नओ चेव, गंधओ रसफासओ । संठाणादेसओ वावि, विहाणाई सहस्ससो ॥
२७५
मू. ( १५८६ )
मू. ( १५८७ )
मू. ( १५८८ )
मू. (१५८९ )
वृ. दुविहेत्यादि सूत्रनवकं प्राग्वत् । 'पञ्चधे' त्युपलक्षणम्, अत्रैवास्यानेकधेत्यभिदानात्, 'उक्कलियामंडलियाघणगुंजासुद्धवाया य' वातशब्दस्य प्रत्येकमभिसम्बन्धादुत्कलिकावाता ये स्थित्वा स्थित्वा पुनर्वान्ति मण्डलिकावाता - वातोलीरूपा: घनवाता - रत्नप्रभाद्यधोवर्त्तिनां धनोदधीनां विमानानां वाऽऽधारा हिमपटलकल्पा वायवो गुञ्जावाता-ये गुञ्जन्तो वान्ति शुद्धवाता - उत्कलिकाद्युक्तविशेषविकला मन्दानिलादय:, 'संवट्टगवाए य'त्ति संवर्त्तकवाताश्चये बहिः स्थितमपि तृणादि विवक्षितक्षेत्रान्तः क्षिपन्तीति सूत्रनवकार्थः ॥
इत्थं तेजोवायुरूपांस्त्रसानभिधायोदारत्रसाभिधित्सयाऽऽह
Jain Education International
मू. (१५९० ) ओराला तसा जे उ, चउहा ते पकित्तिया । बेइंदिय तेइंदिय, चउरो पंचिंदिया चेव ॥
एतश्च
वृ. उदारास्त्रसाः 'ये तु' इति ये पुनः 'चतुर्धा' चतुष्प्रकारास्ते प्रकीर्तिताः, यथा चैषां चतुर्द्धात्वं तथाऽऽह - 'बेइंदिय'त्ति द्वे इन्द्रिये - स्पर्शनरसनाख्ये येषां तेऽमी द्वीन्द्रियाः, निर्वृत्त्युपकरणाख्यं द्रव्येन्द्रियमभिप्रेत्योच्यते, भावेन्द्रियापेक्षयैकेन्द्रियाणामपीन्द्रियपञ्चकस्यापि सम्भवात्, तथा च प्रज्ञापना- "दव्विदियं पडुच्च एगिदिया जीवा एगेंदिया भावेंगियं पडुच्च एगेन्दियावि जीवा बेंदिया तेइंदिया चउरिंदिया पंचिदिय"त्ति, एवं शेषेष्वपि तथैव 'तेइंदिय'त्ति त्रीन्द्रियाः-येषां द्वे ते एव तृतीयां घ्राणं, 'चउरी 'त्ति प्रक्रमाच्चतुरिन्द्रियाः- येषां त्रीण्युक्तरूपाणि चतुर्थं चक्षुः, पञ्चेन्द्रियाश्चैव येषामेतान्येव चत्वारि पञ्चमं श्रोत्रमिति सूत्रार्थः ॥ तत्र तावद् द्वीन्द्रियवक्तव्यतां प्रतिपिपादयिषुरिदमाह
मू. (१५९१ )
मू. (१५९२ )
बेइंदिया उ जे जीवा, दुविहा ते पकित्तिया । पज्जत्तमपज्जत्ता, तेसिं भए सुणेह मे ॥ किमिनो सोमंगला चेव, अलसा माइवाहया । वासीमुहा य सिप्पीया, संखा संखणगा तहा ॥ पल्लोयानुल्लया चेव, तहेव य वराडगा । जलूगा जालगा चेव, चंदना य तहेव य ॥ इति बेइंदिया एए, नेगहा एवमायओ। लोएगदेसे ते सव्वे, न सव्वत्थ वियाहिया ।।
मू. (१५९३ )
मू. (१५९४ )
For Private & Personal Use Only
"
www.jainelibrary.org