________________
अध्ययनं - ५ - [ नि. १५२८ ]
[भा. २३३]
गहणं अभिग्गहाण य पुव्वगहिए निवेएउं ॥ चाउम्मासियवरिसे उस्सग्गो खित्तदेवया उ । पक्खिय सिजरीए करिति चउमासिए वेगे ।। वृ- गाथाद्वयं गतार्थं । अधुना नियतकायोत्सर्गप्रतिपादनायाहनि. (१५२९) देसिय राइय पक्खिय चउमासे या तहेव वरिसे य । एएस हुंति नियया उस्सग्गा अनिअया सेसा ||
नि. (१५३०) साय सयं गोसऽद्धं तिन्नेव सया हवंति पक्खमि । पंच य चाउम्मासे अट्ठसहस्सं च वारिसए ।
नि. (१५३१) चत्तारि दो दुवालस वीसं चत्ता य हुंति उज्जोआ । देसिय राइय पक्खिय चाउम्मासे अ वरिसे य ॥ नि. (१५३२ ) पणवीसमद्धतेरस सिलोग पन्नत्तरिं च बोद्धव्या । सयमेगं पणवीसं बे बावन्ना य वारिसिए ।
२७१
वृ- निगदसिद्धाः, नवरं शेषा - गमनादिविषया इति, साम्प्रतं नियतकायोत्सर्गाणामोघत उच्छ्रासमानं प्रतिपादयन्नाह - 'साय'त्ति सायं - प्रदोषः तत्र शतमच्छ्वासानां भवति, चतुर्भिरुद्योतकरैरिति, भावति एवायमर्थः प्राक्, 'गोसद्धं' ति प्रत्यूषे पञ्चाशद्यतस्तत्रोद्योतकरद्वयं भवति, शेषं प्रकटार्थमिति गाथार्थः । उच्छ्वासमानं चोपरिष्टाद् वक्ष्यामः 'पायसमा उस्सासा' इत्यादिना । साम्प्रतं दैवसिकादिषूद्योतकरमानमभिधित्सुराह - 'चत्तारि ' त्तिगाहा भावितार्थं । अधुना श्लोकमानमुपदर्शयन्नाह - 'पणवीसे' तिगाहा निगदसिद्धैव, नवरं चतुर्भिरुच्छ्रवासैः श्लोकः परिगृह्यते ।। इत्युक्ता नियतकायोत्सर्गर्गवक्तव्यता, इदानीमनियतकायोत्सर्गवक्तव्यतावसरः, - नि. (१५३३) गमनागमनविहारे सुत्ते वा सुमिणदंसणे राओ । नावानइसंतारे इरियावहियापडिक्कमणं ॥
वृ- गमनं भिक्षादिनिमित्तमन्यग्रामादौ, आगमणं तत्तो चेव, इत्थ इरियावहियं पडिक्कमिऊण पंचवीसुरसासो काउस्सग्गो कायववो ॥ तथा चामुमेवावयवं विवृण्वन्नाह भाष्यकारः[भा. २३४] भत्ते पाणे सयणासणे य अरिहंतसमणसिज्जासु ।
-
उच्चारे पासवणे पणवीसं हुंति उस्सासा ॥
वृ- 'भत्ते पाणे सयणासणे' गाहा, भत्तपाणनिमित्तमन्नगामादिगया जइ न ताव वेलेति ता ईरियावहियं पडिक्कमिऊण अच्छंति । आगयावि पुणोऽवि पडिक्कमंति, एवं सयणासणनिमित्तंपि, सयण-संथारगो वसही वा, आसणं- पीढगादि, 'अरहंतसमणसेज्जासु' त्ति चेइघरं गया पडिक्कमिऊणं अच्छंति, एवं समणसेमि- साहुवसतिमित्यर्थः, 'उच्चारपासवणे' त्ति उच्चारे वोसिरिए पासवणे य जतिवि हत्थमेत्तं गया तोऽवि आगया पडिक्कमंति, अह मत्तए वोसिरियं होज ताहे जो तं परिवेति सो पक्किमति, सठाणेसु पुन जइ हत्थसयं नियत्तस्स बाहिं तो पडिक्कमंति, अह अंतो न पडिक्कमंति, एतेसु ठाणेसु काउस्सग्गपरिमाणं पणुवीसं होति ऊसासत्ति गाथार्थः ‘विहारे’त्ति विहारं व्याचिख्यासुराह
(प्र.)
नियआलयाओ गमणं अन्नत्थं उ सुत्तपोरिसिनिमित्तं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org