________________
अध्ययनं - ४ - [ नि. १२७१]
१३५
कारण एण केइ तत्थ विहिं उवरि वोच्छाभि ।। २८ ॥
वृ- गाथाचतुष्कं निगदसिद्धं, तत्थ जो सो मम्मणो सो पव्वाविज्जइ, तत्थ विही भणइमोत्तुं गिलाणकज्जं दुम्भेहं पडियरइ जाव छम्भासा । एक्केके छम्भासा जस्स व दट्टु विगिंचणया । । २९ ॥
वृ- एक्वेक्केसु कुले गणे संधे छम्मासा पडिचरिज्जइ जस्स व दट्टु विगिंचणया जडुत्तणस्स भवइ तस्सेव सो अहवा जस्सेव दद्धुं लट्ठो भवइ तस्स सो होइ न होइ तओ विगिंचणया, सरीरजड्डो जावज्जीवंपि परियरिज्जइ
जो पुण करणे जड्डो उक्कोसं तस्स होंति छम्मासा । कुलगणसंघनिवेयण एवं तु विहिं तहिं कुज्जा | | ३० ॥
वृ- इयं प्रकटार्थैव, एसा सचित्तमनुयसंजयविगिंचणया, इदानिं अचित्तसंजाणं पारिठ्ठावणविही भण्णइ, ते पुण एवं होज्जा
आसुक्कारगिलाणे पच्चक्खाए व आनुपुव्वीए । अचित्तसंजयाणं वोच्छामि विहीइ वोसिरणं । । ३१ ॥
वृ- करणं-कारः, अचित्तीकरणं गृह्यते, आशु शीघ्रं कार आशुकारः, तद्धेतुत्वादहिविषविशूचिकादयो गृह्यन्ते, तैर्यः खल्वचित्तीभूतः, 'गिलाणे' त्ति ग्लानः- मन्दश्च सन् य इति, 'प्रत्याख्याते वाऽऽनुपूर्व्या' करणशरीरपरिकर्मकरणानुक्रमेण भक्ते वा प्रत्याख्याते सति योऽचित्तीभूत इति भावार्थ:, एतेषामचित्तसंयतानां 'वक्ष्ये' अभिधास्ये 'विधिना' जिनोक्तेन प्रकारेण 'व्युत्सृजन' परित्यागमिति गाथार्थः । ।
एव य कालगयंभी मुनिना सुत्तत्थगहियसारेणं । हु काव्य विसाओ कायव्व विहीए वोसिरणं । । ३२ ॥
वृ- 'एवं च' एतेन प्रकारेण 'कालगते' साधौ मृते सति 'मुनिना' अन्येन साधुना, किम्भूतेन ?'सूत्रार्थगृहीतसारेण' गीतार्थेनेत्यर्थः, 'नह' नैव कर्तव्यः 'विषादः ' स्नेहादिसमुत्थः सम्मोह इत्यर्थः कर्तव्यं किन्तु 'विधिना' प्रवचनोक्तेन प्रकारेण 'व्युत्सृजनं' परित्यागरूपमिति गाथार्थः । । अधुनाऽधिकृतविधिप्रतिपादनाय द्वारगाथाद्वयमाह नियुक्तिकारःपडिलेहणा दिसा नंतए य काले दिया य राओ य । कुसपडिमा पानगनियत्तणे यतणसीसउवगरणे ।। उट्ठाणणामगहणे पयाहिणे काउसग्गकरणे य । खमणे य असज्झाए तत्तो अवलोयणे चेव ।।
नि. (१२७२ )
नि. (१२७३ )
वृ- 'पडिलेहण' त्ति प्रत्युपेक्षणा महास्थाण्डिल्यस्य कार्या 'दिस' त्ति दिग्विभागनिरूपणा च 'नंतए य'त्ति गच्छमपेक्ष्य सदौपग्रहिकं नन्तकं-मृताच्छादनसमर्थं वस्त्रं धारणीयं, जातिपरश्च निर्देशोऽयं, यतो जघन्यतस्त्रीणि धारणीयानि, चशब्दात्तथाविधं काष्ठं च ग्राह्यं, 'काले दिया य राओ य'त्ति काले दिवा च रात्रौ मृते सति यथोचितं लाञ्छनादि कर्तव्यं कुसपडिम' त्ति नक्षत्राण्यालोच्य कुशपडिमाद्वयमेकं वा कार्य न वेति 'पानगि' त्ति उपघातरक्षार्थे पानं गृह्यते, 'नियत्तणेय'त्ति कथञ्चित्स्थाण्डिल्यातिक्रमे भ्रमित्वाऽऽगन्तव्यं न तेनैव पथा, 'तणे'त्ति समानि तृणानि दातव्यानि,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International