________________
उपोद्घातः - [ नि. १३६ ]
अन्नत्थ परूवेति उस्सग्गादिआओ, एवं सो संसारदंडेण दंडिज्जति, तारिसस्स पासे न सोतव्वं, जहा सा चेडी जसं पत्ता, एवं चेवायरिओ जो न विसंवाएति, तेन अरिहंताणं आणा कता भवति, तारिसस्स पासे सोयव्वं । एत्थ गाथा
अत्थाणत्थनिउत्ताऽऽभरणाणं जुण्णसेट्ठिधूअव्व । न गुरू विधिभणिते वा विवरीयनिओअओ सीसो ॥ सत्थाणत्थनिउत्ता ईसरधूआ सभूसणाणं व । रूसीसोविअ विनिओअं तो जहा भणितं ॥
श्रावकोदाहरणं पूर्ववत्-नवरमुपंसहारः चिरपरिचितंपि न सरति सुत्तत्थं सावगो सभज्जं व । जो न सो जोग्गो सीसो गुरुत्तणं तस्स दूरेणं ॥ बधिरगोदाहरणं पूर्ववदेव, उपसंहारस्तु गाथयोच्यते
अन्नं पुट्ठो अन्नं जो साहइ सो गुरू न बहिरो व्व । न य सीसो जो अन्नं सुणेति अनुभासए अन्नं ॥
एवं गोधोदाहरणोपसंहारोऽपि वक्तव्यः ६ ।
इदानीं टङ्कणकोदाहरणं- उत्तरावहे टंकणा नाम मेच्छा, ते सुवण्णेणं दक्खिणावहाई भंडाई हंति, ते य परोप्परं भासं न जाणंति, पच्छा पुंजं करेंति, हत्थेण उ छाएंति, जाव इच्छा न पूरति ताव न अवर्णेति पुण्णे अवनेंति, एवं तेसिं इच्छियपडिच्छियववहारो एवं अक्खेवनिण्णयपसंगदाणग्गहणाणुवत्तिणो दोवि । जोग्गा सीसायरिआ टंकणवणिओवमा एसा ||
इत्थमुक्तप्रकारेण गवादिषु द्वारेषु साक्षादभिहितार्थविपर्ययः-प्रतिपक्षः आचार्यशिष्ययोर्यथायोगं योजनीयः, स च योजित एवेति गाथार्थः । इदानीं विशेषतः शिष्यदोषगुणान् प्रतिपादयन्नाह
नि. (१३७) कस्स न होही वेसो अनब्भुवगओअ निरूवगारी अ । अप्पच्छंदमईओ पट्ठिअओ गंतुकामो अ ॥
८७
वृ- आह-शिष्यदोषगुणानां विशेषाभिधानं किमर्थम् ? उच्यते, कालान्तरेण तस्यैव गुरुत्व'भवनात् अयोग्याय च गुरुपदनिबन्धनविधाने तीर्थकराज्ञादिलोपप्रसङ्गात् । कस्या न भविष्यति द्वेष्यः - अप्रीतिकरः, यः किम्भूतः ? -न अभ्युपगतः अनभ्युपगतः श्रुतोपसंपदाऽनुपसंपन्न इति भावार्थ:, उपसंपन्नोऽपि न सर्व एवाद्वेष्यो भवतीत्यत आह- 'निरुपकारी च' निरुपकत्तुं शीलमस्येति निरुपकारी, गुरोरकृत्यकारीत्यर्थः, उपकार्यपि न सर्व एवाद्वेष्य इत्यत् आहआत्मच्छन्दा आत्मायत्ता मतिर्यस्य कार्येषु असावात्मच्छन्दमतिः, स्वाभिप्रायकार्यकारीत्यर्थः, गुर्वायत्तमतिरपि न सर्व एवाद्वेष्यः अत आह- 'प्रस्थितए: ' संप्रस्थितद्वितीय इति, गन्तुकामश्च गन्तुकामोऽभिधीयते यो हि सदैव गन्तुमना व्यवतिष्ठते, वक्ति च श्रुतस्कन्धादिप-रिसमाप्ताववश्यमहं यास्यामि, क इहावतिष्ठते इति, अयमयोग्यः शिष्य इति गाथार्थः ॥ विणओणएहिं कयपंजलीहि छंदमनुअत्तमाणेहिं । आराहिओ गुरुजणो सुयं बहुविहं लहुं देइ ॥
नि. (१३८)
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org