Page Text
________________
६६
उसे निद्देसे य निग्गमे खित्तकालपुरिसेय । कारणपच्चयलक्खण नए समोयारनुमए ।। किं कइविहं कस्स कहिकेसुकहिंकेच्चिरं हवइ कालं । कइसंतरमविरहियं भवागरिसफासणनिरुत्ती ||
व्यवहार - छेदसूत्रम् - १-१/
वृ- अनयोरर्थः आवश्यकटीका तोऽवसेयः, महार्थत्वात्; सूत्रस्पर्शिक निर्युक्त्य नुगमस्तु सूत्रप्रवृत्तौ भवति, सूत्रं सूत्रानुगमे सचारवसरप्राप्त एव युगपञ्च सूत्रादयो व्रजंति । तथा चोक्तंसुत्तंसुत्तानुगमो सुत्तालावगततोनिक्खेवो । सुत्तफासिय निजत्ति नयाय समगंतु वच्च॑ति ।।
विषय विभागः पुनरयममीषामवसातव्यः
-
होइ कयत्थो वोत्तुं सपयच्छेयं भवे सुयानुगमो सुत्तालावगनासो | नामदिन्नासविनिओगं ।।
सुत्त फासिय निजत्तिनियोगोसेसएपयत्थादी । पायंसोच्चियनेगमनयादिनयगोवरोहोइ || अत्राक्षेपपरिहारौसामायिकाध्ययने निरुपिताविति, नेहवितायेते, सूत्रानुगमेचाऽस्खलितादिगुणोपेतं सूत्रमुच्चारणीयं तच्चेदं सूत्रं
(मू. १) जे भिक्खू मासियं परिहारठाणं पडिसेवित्ता आलोएज्जा अपलिउचियं आलोएमाणस्स मासियं, पलिउंचियं आलोएमाणस्सदोमासियं ॥
वृ- अस्य व्याख्या । तल्लक्षणंचेदं संहिताचपदंचैव पदार्थः पदविग्रहः, चालनाप्रत्यवस्थानं व्याख्यासूत्रस्यषड्विधा । तत्रास्खलितपादोच्चारणसंहिता साचैवंजेभिक्खुमासियमित्यादिपाठः । अधुनापदानि यः भिक्षुर्मासिकंपरिहारस्थानंप्रतिसेव्य आलोचयेत् । अपरिकुंच्यआलोचयमानस्यमासिकं परिकुंच्य आलोचयमानस्यर्द्वमासिकमितिअधुना पदार्थः ।। अस्मिन्प्रस्तावे यत्पीठिकायामुक्तं "सुत्तत्थो' इतिद्वारम् तदापतितम् य इति सर्वनाम अनिर्दिष्टनाम्नानिर्देशे, भिक्षियाञ्चायां । यमनियमव्यवस्थितः कृतकारित्वानुमोदितपरिहारेण भिक्षतेइत्येवंशीलोभिक्षुः सन् भिक्षासंरोरुरितिउ - प्रत्ययः । यदिवानैरुक्तीशब्दव्युत्पत्तिः क्षुधबुभुक्षायां अध्यतिबुभुक्षतेभोक्तुमिच्छति, चतुर्गतिकमपि संसारमस्मादितिसंपदादित्वात्क्षत अष्टप्रकारंकर्म्मतं ज्ञानदर्शन चारित्र तपोभिर्भिनत्तीतिभिक्षः प्रपोदरादय इतीष्टरुपनिष्पत्तिः । मासेन निर्वृत्तं मासिकं, द्यस्तिष्ठांति जंतवः कर्म्मकलुषिताअस्मिन्नितिस्थानं करणाधारे इत्यनटपरिहारः स्थानंपरिहारस्थानंविशेषणसमासः पडिसेवितोत्ति प्रतिशब्दोभृशार्थेप्रकर्षेवा सेवित्वा प्रतिसेव्यगतिक्वन्यस्तत्पुरुष इतिसमासः अनञवत् कत्वोयवादेशः सूत्रेयबभावः प्राकृतत्वात् । आलोचयेत्लोचदर्शने चुरादित्वात्णिच आङ्गमर्यादायां आमर्यादया जहबालो जंपतोइत्यादिरुपयालोचयेत्यथात्मनस्तथागुरोः प्रकटीकुर्यात् यच्छब्दस्तच्छब्दापेक्षोऽतोऽत्रतस्येतिसामर्थ्यादवसीयते, तस्य अपलिउंचियत्ति कुचु कुंचु कौटिल्याअल्पाल्पीभावयोः परिसर्वतोभावेपरिसमंतात कुंचित्वाकौटिल्यमाचर्यपरिकुंच्यसूत्रेडश्चऋपीडादीनामिति विकल्पवचनतोरेफस्यलकारभावः न परिकुंच्यअपरिकुंच्य आलोचयमानस्यमासिकंलघुकं गुरुकंवा, प्रतिसेवनानुसारतः प्रायश्चित्तंदद्यादितिशेषः, परिकुंच्यकौटिल्यमाचर्य आलोचयमानस्यद्वैमासिकंदद्यात्मायाकरणतोऽधिकस्यगुरुमासस्यभावात् तथाहियः प्रतिकुंचयन्नालोचयतितस्ययदापन्नंदयितेऽन्यश्चमायाप्रत्ययोगुरुकोमासः इति उक्तः पदार्थः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003325 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 482 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_vyavahara |
| File Size | 11 MB |