Page Text
________________
२१६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१९ आपुच्छिताते एगंतओअभिनिसेजंवाअभिनिसीहियंवाचेइतवाए, थेरायण्हंसे नो वियरिजा एवंण्ह कप्पइअभिनिसेजंवा अभिनिसीहियंवाचेतेतए । थेरायण्हंसेनो वितरेजा-एवंण्हंनोकप्पइएगंतओ अभिनिसेजंवाअभिनिनिसीहियंवाचेतेतए ।जो नोथेरेहिंअवितिण्हंअभिनिसिजंवाअभिनिसीहिय वाचतेति-सेसंतरा छेदेवा परिहारेवा ।।।
वृ.बहवेपारिहारिया इत्यादि । अथकोऽस्यसूत्रस्यपूर्वसूत्रेणसहसम्बन्धः ? उच्यते-इहानन्तरसूत्रे परिहारतप उक्तं , परिहारश्च परिहर्तव्यापेक्षया प्रतिषेध्यानान्तरीयकत्वात् । ततः परिहारग्रहणेन परिहारोऽप्याक्षिप्तस्तत्र ये परिहारेण चरन्ति तेपरिहारिका इतरे वा पारिहारिकाः । पूर्वसूत्रं च पारिहारिकविषयमतस्तत्प्रकरणानुरोधत इदंपारिहारिकापारिहारिकविषयंसूत्रं पठन्ति । अथवा पूर्वसूत्रे पारिहारिकस्य सामाचारी उक्ता । सा च न निरवशेषा किन्तुशेषमवतिष्ठते । तच्चापारिहारिकाणामपि साधारणमतस्तत्प्रतिपादनार्थं पारिहारिकापारिहारिकविषयं सूत्रमुक्तवान् । तथा चाह[भा.६१८ पारिहारियाणउविना हवंतिइयरेहि वा अपरिहानी ।
मेरावसेसकहणंइइमिस्सगसुत्तसंबंधो ।। वृ- पारिहारिका उक्तशब्दार्था न तु नैव इतरैरपारिहारिकैर्विना भवन्ति । परिहारिकस्य अपरिहारिणानान्तरीयकत्वात् । अपरिहारिणो वा इतरैः परिहारिकैर्विना न भवन्ति । अपरिहारस्यापि परिहारानान्तरीयकत्वात् । तत्पारिहारिकसूत्रानन्तरं पारिहारिकापारिहारिकविषयं सूत्रंतथा मेरा मर्यादा सामाचारीत्यर्थः ।सापूर्वसूत्रेपारिहारिकाणामुक्ता किञ्चिच्छेषमपारिहारिकसाधारणमवतिष्ठते । तस्य सामाचार्यविशेषस्य कथनमनेन सूत्रेणारभ्यते क्रियते इति, एष मिश्रकसूत्रस्य पारिहारिकापारिहारिकसूत्रस्यपूर्वसूत्रेणसम्बन्धः । अनेन सम्बन्धेनायातस्येयं व्याख्या ।बहवस्त्रिप्रभृतयोऽनेकेपारिहारिका उक्तशब्दार्थाः बहवोऽपारिहारिका इच्छेयुरेकान्त एकान्ते विविक्तप्रदेशान्तरे वसत्यंतरे वा अभिनिषद्यां अभिरात्रिमभिव्याप्य स्वाध्यायनिमित्तमागता निषीद्त्यस्यामित्यभिनिषद्या तांवा तथा निषेधः । स्वाध्यायव्यतिरेकेण सकलव्यापारप्रतिषेधः तेन निवृत्ता नैषेधिकी अभि आभिमुख्येन संयतप्रायोग्यतया नैषेधिकी अभिनषेधिकी तां वा । इयमत्रभावना । तत्र दिवा स्वाध्यायं कृत्वा रात्रौ वसतिमेव साधवः प्रतियन्ति सा अभिनषेधिकी । अभिनषेधिक्यामेव स्वाध्यायं कृत्वा रात्रिमुषित्वा प्रत्यूषेवसतिमुपगच्छन्तिसाअभिनिषद्येतितामभिनिषद्यामभिनषेधिकी वाचेतितएइतिगुन्तुंतत्रनो नैवमेतेषां पारिहारिकाणामपारिहारिकाणांच कल्पतेस्थविरानाचार्यादीन् अनापृच्छय एकान्त एकान्ते विवक्ते प्रदेशे वसत्यन्तरे वा भिनिषद्यामभिनषेधिकी वा गन्तुं, उच्छासनिःश्वासव्यतिरेकेण शेष साधुव्यापाराणांसमस्तानामपिगुरुपृच्छाधीनत्वात् । तदेवंप्रतिषेधसूत्रमभिधायसम्प्रतिविधिसूत्रमाह'कप्पतिण्हं थेरे आपुच्छित्ता' इत्यादि सुगमं । इह पारिहारिका नाम आपन्नपरिहारतपसोऽभिधीयन्ते । तत्रचोदकः प्राह[भा.६१९] पुव्वंसि अप्पमत्तो, भिक्खू उववन्नितोभयंतेहिं ।
एक्को वदुवे होजा बहुया उकहंसमावन्ना ।। वृ-पूर्वस्मिन्कल्पनाम्नि अध्ययनेभिक्षुरप्रमत्तोभदन्तैः परमकल्याणयोगिभिरुपवर्णितः,ततः कथं परिहारतपःप्रायश्चित्तापत्तिर्यतः पारिहारिकाभवेयुः । अपिचएकोद्वौवापारिहारतपआपद्येयातामेकस्य एकाकिदोषाणां द्वयोरसमाप्तकल्पदोषाणां संभवात् । ये च बहवस्ते च समाप्तकल्पकल्पत्वात Jain Education International
www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 003325 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 482 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_vyavahara |
| File Size | 11 MB |