________________
मू० ४९
२०१
पाठेतु स्वहस्त विस्तारे देवाहि विक्रियलब्धा स्वहस्ताभ्यां पात्राणि निकर्ष्यधा त्रिंशत भेदनाटकं विस्तारयंतीति स्वहस्तविस्तरै ताध्शी न रतिः । या जिनवचने विशाले । रतिहेतु सहस्रव्याप्ते अथवा पुरुषरहिते नाटके सा न रतिस्तथा । यथास्वहस्त प्रमाणे संस्तारके रति । जिनवचने परिभाव्यमाने सतीति शेषः । मू. (५०)
जं रागदोसमइअं सुक्खं जं होइ विसयमईयं च । अनुहवइ चक्क वट्टी न होइ तं वी अरागस्स ॥
वृ. य सुखं रागद्वेषमति कं । यं विषयसुखं अनुभविचक्री । एतद्वीतरागस्य न भवति किं तर्हि तत् सुखात्बहुतरं सुखं वीतरागस्य सुखस्य विषयादिविरक्तत्वेनोपशमात्मकत्वात् मू. (५१) मा होई वासगणया न तत्थ वासाणि परिगणिज्जंति । बहवे गच्छं वुत्था जम्मणमरणं च ते खुत्ता ॥
वृ. मा हो हण्मा भवत वर्षगणकः । स्तोकेनापि कालेना प्रमादिनः साधका भवंति । पुंडरीकादि वत् । बहवो गच्छवासे विशेषेण चिरकाल सुस्थिताऽपि प्रमाद परे तत्रं तया जन्ममरणं संसारं । ते जीवा इति पाठेतु । अत्यतिशयये न खुत्ता। संसारसागरे मग्ना इत्यर्थः । पच्छावि ते पयाया खिप्पं काहिंति अप्पणो पत्थं ।
मू. (५२)
जे पच्छिमंमि काले मरंति संथारमारूढा ।।
वृ. पश्चादपि ते प्रयाता उद्यताः संतः पंचवोपाठेतु प्रतापात स्वदोष चिंतनो पतापात् ॥ मू. (५३) नवि कारणं तणमओ संथारो नवि अ फासुआ भूमी ।
अप्पा खलु संथारो हवइ विसुद्धे चरित्तंमि ॥
वृ. कीशे अवकाशे संस्तारक इति प्रश्नस्य निर्वचनमाह । न विकारणनैव कारणं तृणमयः संस्तारकेोपि प्रासुकाभूमिः । आत्मैव च संस्तारो विशुद्धे चारित्रे भवति ।
मू. (५४)
निच्चपि तस्स भावुज्जुअस्स जत्थ व जहिं व संथारो ।
जो होइ अक्खाओ विहारमब्भुट्ठि (जु) ओ लूहो ||
वृ. 'निच्चंपि' । नित्यमपित भावोद्यतस्य प्रमादिनो यत्र वा क्षेत्रेय यदा वा काले यत्र क्वापि संस्तारको भवति । यथा जिनवचने आख्यातः । प्ररूपितः । यथाख्यातो यथोक्तकारी । अहक्खाया पाठेतु यथा जिनप्रवचनं तथैवाख्याता प्ररूपको यथोक्तपादी विहारोभ्युच्छितो द्रव्यतः संलेखना भावतः कषायपरिहारेण । लूहोरुक्षः ॥
मू. (५५)
वासारत्तंमि तवं चित्तविचित्ताइ सुटु काऊणं । हेमंते संथारं आरुहइ सव्ववत्थासु ॥
वृ. वर्षाकालेऽनेकधात् पांसिकृत्वा हेमंते संस्तारकमारुहति । सर्वसत्वेन सर्ववीर्येण
युक्तः ॥
मू. (५६)
आसीअ पोअणपुरे अज्जा नामेण पुष्फचूलत्ति । तीसे धम्मायरिओ पविस्सुओ अन्निआउत्तो ॥ सो गंगमुत्तरंतो सहसा उस्सारिओ अ नावाए । पडिवन्न उत्तिमठ्ठे तेणवि आराहिअं मरणं ।।
मू. (५७)
वृ. अथावष्टंभन प्रश्ननिर्वचनमाह । 'आसीण्' । सोगंगण उत्तरमधुरातो वणिक् सुतोदक्षिण
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International