________________
प्राभृतं ८, प्राभृतप्राभृतं
__ ९३ सीसपहेलिया पलितोवमे सागरोवमे।ता जयाणं जंबुद्दीवे २ दाहिणड्डे उस्सप्पिणी पडि० तताणं उत्तरद्धेवि उस्सप्पिणी पडि० जताणं उत्तरद्धे उस्सप्पिणी पडिवजति तताणंजंबुद्दीवे २ मंदरस्स पव्वयस्स पुरथिमपञ्चत्थिमेणं नेवत्थि ओसप्पिणी नेव अस्थि उस्सप्पिणी अवहितैणंतत्थ काले प० समणाउसो!, एवं उस्सप्पिणीवि।
ताजया णं लवणे समुद्दे दाहिणद्धे दिवसे भवति तता णं लवणसमुद्दे उत्तरद्धे दिवसे भवति, जता णं उत्तरद्धे दिवसे भवति तता णं लवणसमुद्दे पुरच्छिमपञ्चत्थिमे णं राई भवति, जहाजंबुद्दीवे २ तहेव जाव उस्सप्पिणी, तहा धायइसंडेणं दीवे सूरिया ओदीण तहेव, ता जता णं धायइसंडे दीवे दाहिणद्धे दिवसे भवति तता णं उत्तरद्धेवि दिवसे भवति, जता णं उत्तरद्धे दिवसे भवति तता णं धायइसंडे दीवे मंदराणं पव्वताणं पुरथिमपञ्चस्थिमेणं राई भवति, एवं जंबुद्दीवे २ जहा तहेव जाव उस्सप्पिणी।।
कालोएणंजहा लवणे समुद्दे तहेव, ता अब्भंतरपुक्खरद्धे णं सूरिया उदीणपाईणमुग्गच्छ तहेव ता जयाणं अब्भतरपुक्खरद्धे णं दाहिणद्धे दिवसे भवति तदा णं उत्तरद्धेवि दिवसे भवति, जता णं उत्तरद्धेवि तहेव जाव उसप्पिणी ओसप्पिणीओ॥
वृ.'ता कहते'इत्यादि, ताइतिपूर्ववत्, कथं? -केन प्रकारेण सूर्यस्य उदयसंस्थितिस्तेत्वया भगवन्नाख्याता इति वदेत्?, एवमुक्तेभगवानेतद्विषया यावत्यः प्रतिपत्तयः तावतीरुप-दर्शयति
'तत्थे'त्यादि, तत्र-तस्यामुदयसंस्थितौ विषये तिन प्रतिपत्तयःपरतीर्थिकाभ्युपगमरूपाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-तत्र-तेषां त्रयाणांपरतीर्थिकानांमध्ये एके-प्रथमाः परतीर्थिका एवमाह:-'ता जया ण'मित्यादि, तत्र यदा णमिति वाक्यालङ्कारे अस्मिन् जम्बूद्वीपे द्वीपे दक्षिणाः अष्टादश मुहूर्तो दिवसो भवति तदा उत्तरार्द्धऽपि अष्टादशमुहूर्तो दिवसः, तदेवं दक्षिणाद्धनियमनेनोत्तरार्द्धतियम उक्तः, सम्प्रतिउत्तरार्द्धनियमनेनदक्षिणार्द्धनियमनमाह-'ताजयाण मित्यादि, तत्र यदा उत्तरार्द्ध अष्टादशमुहूर्तो दिवसो भवति तदा दक्षिणार्द्धऽपि अष्टादशमुहूर्तो दिवसः, 'ताजया णमित्यादि, यदा जम्बूद्वीपे द्वीपे दक्षिणा॰सप्तदशमुहूर्तो दिवसोभवति तदा उत्तरार्द्धऽपि सप्तदशमुहूर्तो दिवसो भवति, यदा चोत्तरार्द्ध सप्तदशमुहूर्तो दिवसो भवति तदा दक्षिणा.ऽपि सप्तदशमुहूर्तो दिवसः, ‘एवं'इत्यादि, एवं-उक्तेनप्रकारेण एकैकमुहूर्तहान्यापरिहातव्यं, परिहानिमेव क्रमेण दर्शयति-प्रथमत उक्तप्रकारेण षोडशमुहूर्तो दिवसो वक्तव्यः, तदनन्तरं पञ्चदशमुहूर्तस्ततश्चतुर्दशमुहूर्तस्ततस्त्रयोदशमुहूत्तः, सूत्रपाठोऽपिप्रागुक्तसूत्रानुसारेण स्वयंपरिभावनीयः
-सचैवम्-'जया णं जंवुद्दीवे दीवे दाहिणड्ढे सोलसमुहुत्ते दिवसे भवइ तयाणं उत्तरड्डेवि जवाणंउत्तरड्ढेसोलसमुहुत्ते, दिवसे भवइ तयाणं दाहिणड्डेविइत्यादि, द्वादशमुहूर्तदिवसप्रतिपादकं सूत्रं साक्षादाह-‘ता जया ण'मित्यादि, ता इति-तत्र यदा जम्बूद्वीपे द्वीपे दक्षिणार्द्ध द्वादशमुहूर्तो दिवसो भवति तदा उत्तरार्द्धऽपि द्वादशमुहूर्तो दिवसो, यदा उत्तरार्द्ध द्वादशमुहूर्तो दिवसस्तदा दक्षिणाद्धेऽपि० तदा च अष्टादशमुहूर्तादिदिवसकाले जम्बूद्वीपे द्वीपे मन्दरस्य पर्वतस्य पूर्वस्यामपरस्यां च दिशि सदा-सर्वकालं पञ्चदशमुहूर्तो दिवसो भवति, सदैव च पञ्चदशमुहूर्ता रात्रि, कुत इत्याह-अवस्थितानि-सकलकालमेकप्रमाणानि, णमिति वाक्यालङ्कारे, तत्रमन्दरस्य पर्वतस्य पूर्वस्याम- परस्यां च दिशि रात्रिंदिवानि प्रज्ञप्तानि, हे श्रमण ! हे आयुष्मन् !, एतच्च
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org