________________
पदं-१७, उद्देशकः-३, द्वारउक्तं 'तेउल्लेसे उववज्जइ नो चेवणं तेउलेसे उववट्टइ' इति, यथा च पृथिवीकायिकानां चत्वारि सूत्राण्युक्तानि तथाऽप्कायिकवनस्पतिकायिकानामपि वक्तव्यानि, तेषामप्यपर्याप्तावस्थायां तेजोलेश्यासंभवात्, तेजोवायुद्वित्रिचतुरिन्द्रियविषयाणि प्रत्येकंत्रीणि सूत्राणि वक्तव्यानि, तेषां तेजोलेश्याया असम्भवात् ॥
पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका मनुष्याश्च यथाऽऽद्यासु तिसृषु लेश्यासु पृथिवीकायिका उक्ताः तथा षट्स्वपि लेश्यासु वक्तव्याः, षण्णामप्यन्यतमया लेश्यया तेषामुत्पत्तिसम्भवात्, उत्पत्तिगतैकैकलेश्याविषये चोद्वर्तनायां षण्णां विकल्पनां सम्भवात् सूत्रपाठश्चैवं-‘से नूनं भंते कण्हलेसे पंचिंदियतिरिक्खजोणए कण्हलेसेसुपंचिंदियतिरिक्खजोणिएसुउववज्जइ कण्हलेसेसु उववट्टइजल्लेसे उववज्जइ तल्लेसे उववट्टइ?, हंता गोयमा!, कण्हलेसे पंचिंदियतिरिक्खजोणिए कण्हलेसेसुपंचिंदियतिपरिक्खजोणिएसु उववज्जइसिय कण्हलेसे उववट्टइसिय नीललेसे उववट्टइ सिय काउलेसे उवट्टइ सिय तेउलेसे उववट्टइसिय पम्हलेसे उववट्टइ सिय सुक्कलेसे उववट्टइसिय जल्लेसे उववज्जइ तल्लेसे उववट्टइ' एवं नीलकापोततेजःपद्मशुक्ललेश्याविषयाण्यपि सूत्राणि वक्तव्यानि वाणमंतराजहाअसुरकुमारा' इति जल्लेसे उववज्दजइतल्लेसे उववट्टइ' इति वक्तव्या इति, सर्वदेवानां लेश्यापरिणामस्याऽऽभवक्षया भावात्,
एवं लेश्यापरिसङ्घयानं परिभाव्य ज्योतिष्कवैमानिकविषयाण्यपि सूत्राणि वक्तव्यानि, नवरं तत्र ‘चयन्ती'त्यभिलपनीयं, तदेवमेकैकलेश्याविषयाणि चतुर्विंशतिदण्डकक्रमेण नैरयिकादीनांसूत्राण्युक्तानितत्र कश्चिदाशङ्केत-प्रवितरलैकैकनारकादिविषयमेतत् सूत्रकदम्बकं यदा तु बहवो भिन्नलेश्याकास्तस्यां गतावुत्पद्यन्ते तदाऽन्यथाऽपि वस्तुगतिर्भवेत, एकैकेगतधमपिक्षया समुदायधर्मस्य क्वचिदन्यथाऽपि दर्शनात्, ततस्तदाशङ्काऽपनोदाय येषां यावत्यो लेश्याः सम्भवन्तितेषांयुगपत्तावल्लेश्याविषयमेकैकं सूत्रमनन्तरोदितार्थमेव प्रतिपादयति'से नूनं भंते ! कण्हलेसे नीललेसे काउलेसे नेरइए कण्हलेसेसु नीललेसेसु काउलेसेसु नेरइएसु उववजई' इत्यादि, समस्तं सुगम।।
सम्प्रति कृष्णलेश्यादीनैरयिकसत्कावधिज्ञानदर्शनविषयक्षेत्रपरिमाणतारम्यमाह
मू. (४६०) कण्हलेसे णं भंते ! नेरइए कण्हलेसं नेरइयं पणिहाए ओहिणा सव्वओ समंता समभिलोएमाणे केवतियं खेत्तं जाणइ केवइयं खेत्तंपासइ?,गो०!,नो बहुयं खेतंजाणइ नो बहुयं खेत्तं पासइ नो दूरं खेत्तं जाणइ नो दूरं खेत्तं पाशइ इत्तरियमेव खित्तंजाणइ इत्तरियमेव खेत्तं पासइ, सेकेण० भंते! एवं वुच्चइ कण्हलेसेणं नेरइएतंचेवजाव इत्तरियमेव खेत्तं पासइ?, गो०!, से जहानामएकेइपुरिसेबहुसमरमणिजंसिभूमिभागंसिठिच्चासवओसमंतासमभिलोएजा, तएणं से पुरिसे धरणितलगयं पुरिसंपणिहाए सव्वओ समंता समभिलोएमाणे णो बहुयं खेत्तं जाव पासइ जाव इत्तरियमेव खेत्तं पासइ, से तेणटेणं गोयमा! एवं वुच्चइ कण्हलेसे णं नेरइए जाव इत्तरियमेव खेतं पासइ,
नीललेसेणंभंते! नेरइए कण्हलेसंनेरइयंपणिहायओहिणासव्वओसमंतासमभिलोएमाणे . २ केवतियं खेत्तं जाणइ केवतियं खेत्तं पासइ ?, गो०!, बहुतरागं खेत्तं जाणइ बहुतरागं खेत्तं पासइ दूरतरखेत्तं जाणइ दूरतरखेतं पासइ वितिमिरतरगंखेतं जाणइ वितिमिरतरगं खेतंपासइ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org