________________
पदं-१५, उद्देशकः-१, द्वारं
पंचिंदिय-तिरिक्खजोणियाणं,
मणूसा णं भंते ! ते निजरापोग्गले किं जाणंति पासंति आहारंति उदाहु न याणंति न पासंति आहारंति?, गो०! अत्थेगतिया जाणंति पासंति आहारेति, अत्यंगतिया न याणंतिन पासंतिआहारेति, सेकेणटेणंभंते! एवंवुञ्चति-अत्यंगतियाजाणंति पासंतिआहारेति अत्थेगतिया नजाणंतिन पासंतिआहारेति?, गो०! मणूसा दुविहा पन्नत्तातंजहा-सण्णिभूयाय असण्णिभूया य, तत्थ णंजे ते असण्णिभूया तेणं न याणंति नपासंति आहारेति, तत्थ णंजे ते सण्णिभूया ते दुविहा पं०, तं०-उवउत्ता य अनुवउत्ता य, तत्थ णं जे ते अनुवउत्ता तेणं न याणंति न पासंति आहारेंति, तस्थ णं जे ते उवउत्ता ते णं जाणंति पासंति आहारेति, से एएणडेणं गो० ! एवं वुच्चइ-अत्थेगतिया न याणंति न पासंति आहारेति, अत्थगतिया जाणंति पासंति आहारोति। ___वाणमंतरजोइसिया जहा नेरइया । वैमाणिया णं भंते ! ते निजरापोग्गले कं जाणंति पासंति आहारेति?, जहामणूसा, नवरंवेमाणिया दुविहापं०,२९०-माइमिच्छद्दिद्वीउववन्नगा य अमायिसम्मदिट्टीउववन्नगा य, तत्थ णं जे ते माइमिच्छविट्ठीउववन्नगा ते णं न याणंति न पासंति न आहारेति, तत्थ णं जे ते अमायिसम्मद्दिहिउववन्नगा ते दुविहा पं०, तं०-अनंतरोववण्णगा य परंपरोववण्णगा य, तत्थ णंजे ते अनंतरोववण्णगा ते णं न याति न पासंति आहारेति, तत्थ णंजे ते परंपरोववण्णगाते दुविहा पं०, तं०-पजत्तगायअपजत्तगा य, तत्थ णं जेते अपज्जत्तगा तेणंनजाणंति नपासंति आहारेंति, तत्थणजे ते पजत्तगाते दुविहापं०, तं०उवउत्ताय अनुवउत्ता य, तत्थ णंजे ते अनुवउत्ता तेणं न याणंति न पासंति आहारेति, तत्थ णं जे ते उवउत्ता ते णं जाणंति पासंति आहारेति, से एतेणटेणं गो० ! एवं वुच्चति-अत्थेगतिया याणंति जाव अत्यंगतिता आहारेति
वृ. 'अनगारस्स णं भंते!' इत्यादि, न विद्यते अगारं-गृहं द्रव्यतो भावतश्च यस्यासावनगार:-संयतस्ततस्तस्य, णमिति वाक्यालङ्कारे भदन्त ! “भावियप्पणो' इति भावितो-वासित आत्मा ज्ञानदर्शनचारित्रैस्तपोविशेषैश्चयेनस भावितात्मातस्य मारणान्तिकसमुद्घातेनसमवहतस्य येचरमाः-शैलेशीकालान्त्यसमयभाविनोनिरिपुद्गलाः-अपगतकर्मभावाः परमाणवः ‘सुहुमा गंते पोग्गला' इतिणमिति निश्चयेनिपातानामनेकार्थत्वात् निश्चितमेत्त सूक्ष्माः' चक्षुरादीन्द्रियपथमतिक्रान्तास्ते पुद्गलाः प्रज्ञप्ता भगवद्भिः हे श्रमण! आयुष्मन्, गौतमकृतं भगवतः सम्बोधनमेतत्, तथा निश्चितमेत सर्वलोकेऽपि पुद्गलाः स्पृष्टा णं वाक्यालङ्कृतौ तिष्ठन्ति?, एवं गौतमेन प्रश्ने कृते भगवानाह- 'हंता! गोयमा!' हन्तेति प्रत्यवधारणे एवमेवैतत् गौतम : 'अणगारस्स णं भावियप्पणो' इत्यादि तदेवं पुनरपि प्रश्नः, 'छउमत्थे णं भंते' इत्यादि । अथ कोऽस्य प्रश्नस्यावकाशः?,
उच्यते, इह प्रागुक्तं स्पृष्टानि प्रविष्टानि च शब्दाद्रव्याणि श्रृणोतीत्यादि, निर्जरापुद्गला अपिसर्वलोकस्पर्शिनइतितेषामपि श्रोत्रादिषुस्पर्शनप्रवेशौनस्तः? इतिसंशयस्तत्रप्रश्नः-छद्मस्थो भदन्त! मनुष्यः, छद्मस्थग्रहणं केवलिव्युदासार्थं, केवली हि सर्वैरप्यात्मशरीरप्रदेशैः सर्वजानाति पश्यति च, यथोक्तम्-“सव्वतो जाणइ केवली सव्वतो पासइ केवली" स्तुतिकारोऽप्याह“समन्ततः सर्वगुणं निरक्ष"मिति, छद्मस्थस्त्वङ्गोपाङ्गनामकर्मविशेषसंस्कृतैरेवेन्द्रियद्वारैर्जानाति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
For
www.jainelibrary.org