________________
२२६
प्रज्ञापनाउपासूत्रं-१-६/-/५/३४४
तथाऽसङ्घयेयवर्षायुश्चतुष्पदस्वचराणां शेषाणामपि चापर्याप्ताकानां तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणां तथा मनुष्याणां संमूर्छिमानां गर्मव्युत्क्रान्तिकानामप्यकर्मभूमिजानां अन्तरद्वीपजानां कर्मभूमिजानामप्यसङ्ख्येयवर्षायुषांसङ्घयेयवर्षायुषामपिअपर्याप्तकानांप्रतिषेधः शेषाणां विधानं, शर्कराप्रभायां संमूर्छिमानामपिप्रतिषेधः वालुकाप्रभायांभुजपरिसर्पाणामपिपप्रभायांखचराणामपि धूमप्रभायां चतुष्पदानामपि तमःप्रभायां उरःपरिसाणामपि सप्तमपृथिव्यां स्त्रीणामपि । भवनवासिषूपपातचिन्तायां देवनारकपृथिव्यादिपञ्चकविकलेन्द्रियत्रिका पर्याप्ततिर्यक्पञ्चेन्द्रियसंमूर्छिमापर्याप्तगर्भव्युत्क्रान्तिकमुष्याणांप्रतिषेधः शेषाणां विधानं, पृथिव्यब्वनस्पती सकलनैरयिकसनत्कुमारादिदेवानांतेजोवायुद्वित्रिचतुरिन्द्रियेषु सर्वनारकसर्वदेवानांतिर्यक्पञ्चेन्द्रियेष्वानतादिदेवानां मनुष्येषु सप्तमपृथिवीनारकतेजोवायूनां व्यन्तरेषु देवनारकपृथिव्यादिपञ्चकविकलेन्द्रियत्रिकापर्याप्ततिर्यक्पञ्चेन्द्रियसंमूर्छिमापर्याप्तगमव्युत्क्रान्तिकमनुष्याणां ज्योतिष्केषु संमूर्छिमतिर्यक्पञ्चेन्द्रियासङ्ख्येयवर्षायुष्कखचरान्तरद्वीपजनमुष्याणामपि प्रतिषेधः एवं सौधर्मेशानयोरपि सनत्कुमारादिषु सहस्रारपर्यन्तेष्वकर्मभूमिजानामपि प्रतिषेधः आनतादिषु तिर्यक्पञ्चेन्द्रियाणामपि विजयादिषु मिथ्याष्टिमनुष्याणामपीति । गतं पञ्चमद्वारं, इदानीं षष्ठं द्वारमभिधित्सुराह
-पदं-६-दारं-६- “उद्वर्तन":मू. (३४५) नेरइयाणंभंते! अनंतरंउव्वट्टित्ता कहिंगच्छंति कहिं उववजंति किं नेरइएसु उववजंति तिरिक्खजोणिएसु उववजति मणुस्सेसु उववजंति देवेसु उववजंति ?, गोयमा! नो नेरइएसु उववजंति तिरिकखजोणिएसु उववजंति मणुस्सेसु उववजंति नो देवेसु उववजंति,
जइ तिरिक्खजोणिएसु उववजंति किं एगिदिएसु उववजंति जाव पंचिंदियतिरिकखजोणिएसु उववजंति?, गोयमा! नोएगिदिएसुजाव नोचउरिदिएसुउववजंति, एवंजेहिंतो उववाओ भणिओ तेसु उब्बट्टणाविभाणियब्बा, नवरं समुच्छिमेसुनउववजंति, एवंसव्वपुढवीसु भाणियव्वं, नवरं अहेसत्तमाओ मणुस्सेसुन उववजंति ।
वृ. 'नेरइयाणंभंते! अनंतरंउव्वट्टित्ता कहिंगच्छंति कहिं उववजंति' इत्यादि पाठसिद्धं, नवरमत्राप्येष संक्षेपार्थः-नैरयिकाणां स्वभवादुद्वृत्तानां गर्मजसङ्घयेयवर्षायुष्कतिर्यक्पचेन्द्रियमनुष्येषूत्पादः अधःसप्तमपृथिवीनारकाणां गमजसङ्खयेयवर्षायुष्कतिर्यक्पञ्चेन्द्रियेष्वेव
मू. (३४६) असुरकुमाराणं भंते ! अनंतरं उव्वट्टित्ता कहिं गच्छंति कहिं उववजंति किं नेरइएसु जाव देवेसु उ० ?, गोयमा ! नो नेरइएसु उववजंति तिरिक्खजोणिएसु उववजंति मणुस्सेसुउववजंति नोदेवेसुउववजंति, जइ तिरिक्खजोणिएसुउववजंति किंएगिदिएसुउववजंति जावल पंचिंदियतिरिक्खजोणिएसुउववजंति?, गोयमा! एगिंदियतरिक्खजोणिएसुउववजंति नो बेइंदिएसुजाव नो चउरिदिएसु उववजंति पंचिंदियतिरिक्खजोणिएसु उववजंति,
जइ एगिदिएसु उववजंति किं पुढविकाइएगिदिएसु जाव वणस्सइकाइयएगिदिएसु उववजंति?, गोयमा! पुढविकाइएगिदिएसुविआउकाइयएगिदिएसुवि उववजंतिनो तेउकाइएसु नो वाउकाइएसु उववजंति वणस्सइकाइएसु उववजंति, जइ पुढविकाइएसु उववजंति किं सुहमपुढविकाइएसुबायरपुढविकाइएसुउववजंति?, गोयमा! बायरपुढविकाइएसुउववजंति
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only