________________
पदं-- ४, उद्देशक:-, द्वारं- ६
उववज्जति ?, गोयमा ! सट्टाणुवववाइयं पडु अनुसमयं अविरहिया अनंता उववज्रंति, परठाणुववाइयं पडुच अणुसमयं अविरहिया असंखेज्जा उववज्रंति ।
बेइंदिया णं भंते! केवइया एगसमएणं उववज्जंति ?, गोयमा ! जहन्नेणं एगो वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं संखेज्जा वा असंखेज्जा वा, एवं तेइंदिया चउरिंदिया ।
२१९
संमुच्छिमपंचिंदियतिरिक्खजोणिया गब्भवक्कतियपंचिंदियतिरिक्खजोणिया संमुच्छिममणुस्सा वाणमंतरजोइसियसोहम्मीसाणसणं कुमारमाहिंदबंभलोयलंतगमहासुक्कसहस्सारकष्पदेवा ते जहा नेरइया, गब्भवक्कंतियमणूस आणपयपाणअआरण अधु अगेवेज्जगअनुत्तरोववाइया य एते जहन्नेणं इक्को वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं संखिज्जा [वा] उववज्जंति ।
सिद्धा णं भंते! एगसमएणं केवइया सिज्झति ?, गोयमा ! जहन्त्रेणं एक्कं वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं अट्ठसयं ॥
मू. (३३३) नेरइया णं भंते! एगसमएणं केवइया उव्वट्टंति ?, गोयमा ! जहन्नेणं एक्को वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं संखेज्जा वा असंखेज्जा वा उव्वट्टंति, एवं जहा उववाओ भणिओ तहा उव्वट्टणावि भाणियव्वा जाव अनुत्तरोववाइया, नवरं जोइसियवेमाणियाणं चयणेणं अहिलावो कायव्वो । दारं ।
वृ. 'नेरइया णं भंते ! एगसमइएणं केवइया उववज्जंति ?' इत्यादि, निगदसिद्धं नवरं वनस्पतिसूत्रे 'सट्टाणुववायं पडु अणुसमयमविरहिया अनंता' इति स्वस्थानं - वनस्पतीनां वनस्पतित्वं, ततोऽयमर्थः - यद्यनन्तरभववनस्पतय एव वनस्पतिषूत्पद्यमानाश्चिन्त्यन्ते तदा प्रतिसमयमविरहितं सर्वकालमनन्ता विज्ञेयाः, प्रतिनिगोदमसङ्घयेयभागस्य निरन्तरमुत्पद्यमानतया उद्वर्त्तनमानतया च लभ्यमानत्वात्, 'परठाणुववाइयं पडुञ्च अनुसमयमविरहियमसंखेज्जा' इति परस्थानं - पृथिव्यादयः, किमुक्तं भवति ? - यदि पृथिव्यादयः स्वभवादुदवृिं त्य वनस्पतिषूत्पद्यमानाश्चिन्त्यन्ते तदाऽनुसमयमविरहितमसङ्घयेया वक्तव्या इति, तथा गभर्व्युत्क्रान्तिका मनुष्या उत्कृष्टपदेऽपि सङ्खयेया एव नासङ्ख्येयाः, ततस्तत्सूत्रे उत्कर्षतः सङ्घयेया वक्तव्याः,
आनतादिषु देवलोकेषु मनुष्या एवोत्पद्यन्ते न तिर्यञ्चोऽपि मनुष्याश्च सङ्घयेया एवेत्यानतादिसूत्रेष्वपि सङ्घयेया एव वक्तव्याः नासङ्ख्येयाः, सिद्धिगतावुत्कर्शषतोऽष्टशतं,
एवमुद्वर्त्तनासूत्रमपि वक्तव्यं, नवरं 'जोइसवेमाणियाणं चयणेणं अहिलावो कायव्वो' इति ज्योतिष्कवैमानिकानां हि स्वभवादुद्वर्त्तनं च्यवनमित्युच्यते, तथाऽनादिकालप्रसिद्धेः, तत; तत्सूत्रे च्यवनेनाभिलापः कर्त्तव्यः, स चैवं- 'जोइसिया णं भंते! एगसमयएणं केवइया चयंति ?, गो० जहन्त्रेणं एगो वा दो वा' गतं चतुर्थ० । इदानी पञ्चमद्वारमभिधित्सुराह-: पदं - ६ - दारं - ५ " कतः " :
,
मू. (३३४) नेरइया णं भंते! कतोहिंतो उववज्रंति ? - किं नेरइएहिंतो उववज्जति तिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति मणुस्सेहिंतो उववज्रंति देवेहिंतो उववज्जंति ?, गोयमा ! नेरइएहिंतो उववज्जति तिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति मणुस्सेहिंतो उववज्रंति नो देवेहिंतो उवज्रंति, जइतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति किं एगिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति बेइंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति तेइंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्रंति चउरिदिय
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International